بررسی اثربخشی مداخلۀ واقعیت‌درمانی بر افزایش خودمراقبتی زنان مبتلا به دیابت نوع دو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روان‌شناسی، گروه روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 استاد گروه روان‌شناسی دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشکدۀ علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی مداخلۀ واقعیت‌درمانی بر افزایش خودمراقبتی زنان مبتلا به دیابت نوع دو انجام شد. این پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل 618 نفر بیمار مبتلا به دیابت مراجعه‌کننده به درمانگاه خیریه دیابت جنان شهر نجف‌آباد در سال 1398 بودند که از میان آن‌ها 36 نفر به شیوه نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌صورت تصادفی در 2 گروه آزمایش و کنترل جایگزین شدند. شرکت‌کنندگان پرسشنامه خودمراقبتی بیماران مبتلا به دیابت توبرت و گلاسگو را قبل و بعد از دورۀ درمان تکمیل کردند. برنامۀ گروهی به‌مدت 8 جلسۀ 90 دقیقه‌ای، هفته‌ای یک‌بار بر روی گروه آزمایش اجرا شد؛ اما گروه کنترل این مداخله را دریافت نکردند. برای تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. نتایج نشان داد در پس‌آزمون، واقعیت‌درمانی باعث افزایش معنادار نمره‌های خودمراقبتی و خرده‌مقیاس‌های آن (ورزش، درمان پزشکی و مراقبت از پاها) به‌جز رژیم غذایی در زنان مبتلا به دیابت شده است. واقعیت‌درمانی می‌تواند به‌عنوان یک مداخلۀ درمانی مفید برای افزایش میزان خودمراقبتی در زنان مبتلا به دیابت به‌کار رود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Evaluation of the Effectiveness of Reality Therapy Intervention on Increasing Self-Care in Women with Type 2 Diabetes

نویسندگان [English]

  • Abouzar Golvarz 1
  • Seyed Hamid Reza Oreyzi Samani 2
1 PhD Student, Psychology, Department of Education and Psychology, Faculty of Education and Psychology, Isfahan University, Isfahan, Iran
2 Professor of Psychology, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Isfahan University, Isfahan, Iran,
چکیده [English]

The aim of this study was to investigate the effectiveness of reality therapy on increasing self-care in women with type 2 diabetes. The research design was quasi-experimental design with pre-test, post-test with control group. The statistical population included 618 diabetic patients, enrolled in the Diabetes Charity Clinic in 2019 , of whom 36 were selected by convenience sampling and randomly assigned to experimental and control groups. Participants completed the self-care questionnaire of diabetic patients before and after the intervention period. The intervention was performed on the experimental group for two months 90-minute sessions of weekly. Multivariate analysis of covariance was used for data analysis. The results showed that in the post-test, reality therapy intervention significantly increased self-care scores and its subscales (exercise, treatment and foot-care), except diet, in women with diabetes. Glasser Reality Therapy Intervention can be used as an effective intervention method to increase self-care in women with diabetes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Diabetes
  • health behavior
  • reality therapy
  • self-care

مراجع

الور، کیم، (2019). راهنمای روان‌شناسی تئوری انتخاب برای روابط، ابوذر گل‌ورز (1400)، تهران: ارجمند.
بهزادی، سودابه.، تاجری، بیوک.، سوداگر، شیدا.، و شریعتی، زهرا. (1400). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و واقعیت‌درمانی بر رضایت از زندگی و رفتارهای خودمراقبتی در سالمندان مبتلا به دیابت نوع II، خانواده‌درمانی کاربردی، 2(4)، 501-483. https://doi.org/10.22034/AFTJ.2022.295235.1136.
حمیدی، افروز.، حسنی، فریبا.، کشاورزی‌ارشدی، فرناز.، یوسفی، فایق. (1401). تأثیر مهارت‌آموزی مبتنی بر واقعیت‌درمانی بر سرمایه روان‌شناختی و افسردگی در نوجوانان دختر مبتلا به دیابت نوع یک. نشریه روان پرستاری، 10(2)، 47-37. https://doi.org/10.22034/IJPN.10.2.37. .
رحیمیان بوگر، اسحاق.، بشارت، محمدعلی،. مهاجری تهرانی، محمدرضا.، طالع‌پسند، سیاوش. (1390). نقش پیش‌بین خودکارآمدی، باور به اثربخشی درمان و حمایت اجتماعی در خودمدیریتی دیابت قندی، روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی ایران، 17(3)، 240-232. http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1419-fa.html.
شفیع‌آبادی عبدالله، ناصری غلامرضا، (1401). نظریه‌های مشاوره و روان‌درمانی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
شهنوازی، عبدالواحد.، صداقت، مستوره.، ثابت، مهرداد. (1401). اثربخشی واقعیت‌درمانی بر سبک زندگی سالم و شاخص‌های خودمراقبتی زنان مبتلا به دیابت نوع دو. خانواده‌درمانی کاربردی، 3(5)، 116-101.‎ https://doi.org/10.22034/AFTJ.2022.328326.1384.
کاتبی، مریم‌سادات.، مودی، آسیه.، دهقان، فائزه.، قلعه‌نوئی، مینا. (1398). مقایسه آموزش خانواده محور با فرد محور بر کیفیت زندگی مبتلایان به دیابت نوع 2، دانشگاه علوم‌پزشکی سبزوار، 26(6)، 61-755. https://www.sid.ir/paper/362468/fa.
کریمی، سیما.، دلاور، علی.، قائمی، فاطمه.، درتاج، فریبرز. (1398). اثربخشی امیددرمانی بر سرمایۀ روانشناختی بیماران مبتلا به دیابت نوع دو، فصلنامه پرستاری دیابت زابل، 7(2)، 19-809. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23455020.1398.7.2.6.6.
گلسر ویلیام، (1965). واقعیت‌درمانی به‌ضمیمۀ درآمدی بر واقعیت‌درمانی نوین براساس تئوری انتخاب، علی صاحبی (1400)، تهران: سایه سخن.
گلسر ویلیام، (1999). تئوری انتخاب: درآمدی بر روان‌شناسی امید، علی صاحبی (1401)، تهران: سایه سخن.
گلسر ویلیام، (2001). تئوری انتخاب در اتاق مشاوره، علی صاحبی (1397)، تهران: سایه سخن.
نصیردهقان، مریم.، طهمورسی، نیلوفر.، مقیم‌بیگی، عباس.، تقوی کجیدی، حبیبه. (1400). مقایسه اثربخشی فراشناخت‌درمانی و واقعیت‌درمانی بر افسردگی، کیفیت زندگی و HbA1c در مبتلایان به دیابت نوع 2، مجله مطالعات ناتوانی، 11(1)، 8-1. https://doi.org/10.29252/mejds.0.0.209.
وبلدینگ رابرت ای.، (2017). دروازۀ تغییر مراجع: چگونه به مراجعان کمک کنیم تا تغییر معناداری در زندگی خود ایجاد کنند، علی صاحبی و ابوذر گل‌ورز (1401)، تهران: ارجمند.
وثوقی کرکزلو، نازیلا.، ابوطالبی دریاسری، قاسم.، فراهانی، بهزاد.، محمدنژاد، اسماعیل.، سجادی، اعظم. (1390). بررسی توان خودمراقبتی بیماران مبتلا به دیابت، مراقبت‌های نوین، 8(4)، 204-197. http://dorl.net/dor/20.1001.1.23455020.1397.7.1.4.8.
یاسری، مریم.، فیاضی، حانیه‌سادات.، مرنضوی، سیده‌ساحره.، فرجی، نیلوفر. (1400). بررسی سطح اسید اوریک و کنترل وضعیت گلیسمیک در بیماران دیابتی تیپ 2 در شهر رشت. مجله دانشگاه علوم پزشکی گیلان، 30(4), 268-275.‎ http://dx.doi.org/10.32598/JGUMS.30.4.1786.1.
American Diabetes Association. (2019). 3. Prevention or delay of type 2 diabetes: standards of medical care in diabetes-2019. Diabetes Care, 42(Suppl 1), S29-S33.‏ https://doi.org/10.2337/dc19-s003.
Behzadi, S., Tajeri, B., Sodagar, S., & Shariati, Z. (2021). Comparison of the effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) and Reality Therapy (WDEP) on life satisfaction and self-care behaviors in the elderly with type II diabetes. Journal of Applied Family Therapy, 2(4), 483-501. (Text in Persian). https://doi.org/10.22034/AFTJ.2022.295235.1136.
Billany, R. E., Thopte, A., Adenwalla, S. F., March, D. S., Burton, J. O., & Graham-Brown, M. P. (2023). Associations of health literacy with self-management behaviours and health outcomes in chronic kidney disease: a systematic review. Journal of Nephrology, 1-15. https://doi.org/10.1007/s40620-022-01537-0.
Castellano-Guerrero, A. M., Guerrero, R., Relimpio, F., Losada, F., Mangas, M. A., Pumar, A., & Martínez-Brocca, M. A. (2018). Prevalence and predictors of depression and anxiety in adult patients with type 1 diabetes in tertiary care setting. Acta Diabetologica, 55, 943-953.‏ https://doi.org/10.1007/s00592-018-1172-5.
Deschênes, S. S., McInerney, A., Nearchou, F., Byrne, B., Nouwen, A., & Schmitz, N. (2023). Prediabetes and the risk of type 2 diabetes: Investigating the roles of depressive and anxiety symptoms in the life lines cohort study. Diabetic Medicine, e15061. https://doi.org/10.1111/dme.15061.
ElSayed, N. A., Aleppo, G., Aroda, V. R., Bannuru, R. R., Brown, F. M., Bruemmer, D., Collins, B. S., Cusi, K., Das, S. R., Gibbons, C. H., Giurini, J. M., & Gabbay, R. A. (2023). Summary of revisions: Standards of Care in Diabetes—2023. Diabetes Care, 46(Supplement_1), S5-S9. https://doi.org/10.2337/dc23-Srev.
Eyob Tediso, D., Bekele Daba, F., & Ayele Mega, T. (2023). In-hospital mortality and its predictors among hospitalized diabetes patients: a prospective observational study. International Journal of Clinical Practice, 2023, 1-12.‏ https://doi.org/10.1155/2023/9367483.
Fiqri, A. M., Sjattar, E. L., & Irwan, A. M. (2022). Cognitive Behavioral Therapy for self-care behaviors with type 2 diabetes mellitus patients: A systematic review. Diabetes & Metabolic Syndrome. Clinical Research & Reviews, 16(7), 102538. https://doi.org/10.1016/j.dsx.2022.102538.
Garner, K., Boggiss, A., Jefferies, C., & Serlachius, A. (2022). Digital health interventions for improving mental health outcomes and wellbeing for youth with type 1 diabetes: a systematic review. Pediatric Diabetes, 23(2), 258-269. https://doi.org/10.1111/pedi.13304.
Glasser, W. (1965). Reality therapy, a new approach to psychiatry. Ali Sahebi (2021), Tehran: Sayeh Sokhan. (Text in Persian).
Glasser, W. (1999). Choice Theory: A New Psychology of Personal Freedom. Ali Sahebi (2022), Tehran: Sayeh Sokhan. (Text in Persian).
Glasser, W. (2001). Counseling with Choice Theory. Ali Sahebi (2018), Tehran: Sayeh Sokhan. (Text in Persian).
Gray, K. E., Silvestrini, M., Ma, E. W., Nelson, K. M., Bastian, L. A., & Voils, C. I. (2023). Gender differences in social support for diabetes self-management: A qualitative study among veterans. Patient Education and Counseling, 107, 107578.‏ https://doi.org/10.1016/j.pec.2022.107578.
Gray, K. E., Hoerster, K. D., Reiber, G. E., Bastian, L. A., & Nelson, K. M. (2019). Multiple domains of social support are associated with diabetes self-management among Veterans. Chronic Illness, 15(4), 264-275.‏ https://doi.org/10.1177/1742395318763489.
Hamidi, A., Hassani, F., Keshavarzi Arshadi, F., & Yousefi, F. (2022). The effectiveness of reality therapy based on skill-training on psychological capital and depression in adolescent girls with type 1 diabetes. Iranian Journal of Psychiatric Nursing, 10(2), 37-47. (Text in Persian). https://doi.org/10.22034/IJPN.10.2.37. .
Hashemipour, M., Maracy, M., Javanmard, S. H., Zamaneh, F., Mostofizadeh, N., & Hovsepian, S. (2023). Trends in incidence rates of childhood type 1 diabetes mellitus: A retrospective study in Isfahan province, Iran. Journal of Diabetes Investigation, 14(3), 376-386.‏ https://doi.org/10.1111/jdi.13975.
Jalilian, H., Javanshir, E., Torkzadeh, L., Fehresti, S., Mir, N., Heidari‐Jamebozorgi, M., & Heydari, S. (2023). Prevalence of type 2 diabetes complications and its association with diet knowledge and skills and self‐care barriers in Tabriz, Iran: A cross‐sectional study. Health Science Reports, 6(2), e1096. https://doi.org/10.1002/hsr2.1096.
Karimi, S., Delavar, A., Ghaemi, F., & Dortaj, F. (2019). Effectiveness of hope therapy on psychological capital of patients with type ii diabetes mellitus. Journal of Diabetes Nursing, 7(2), 809-819. (Text in Persian). https://dorl.net/dor/20.1001.1.23455020.1398.7.2.6.6.
Katebi, M. S., Moudi, A., Dehghan, F., & Ghalenoei, M. (2020). Comparing the effects of family-center education with person-center on the quality of life in patient with type 2 of diabete. Journal of Sabzevar University of Medical Sciences, 26(6), 755-761. (Text in Persian). https://www.sid.ir/paper/362468/fa.
Krall, J. S., Childs, B., & Mehrotra, N. (2023). Mobile applications to support diabetes self-management education: patient experiences and provider perspectives. Journal of Diabetes Science and Technology, 19322968231174037. https://doi.org/10.1177/1932296823117403.
Lunkenheimer, F., Eckert, A. J., Hilgard, D., Köth, D., Kulzer, B., Lück, U., Lüdecke, B., Müller, A., Baumeister, H., & Holl, R. W. (2023). Posttraumatic stress disorder and diabetes-related outcomes in patients with type 1 diabetes. Scientific Reports, 13(1), 1556. https://doi.org/10.1038/s41598-023-28373-x.
Murphy, K. R., & Myors, B. (1998). Statistical Power Analysis: A Simple and General Model for Traditional and Modern Hypothesis Tests, Oxford: Routledge.
Nasirdehghan, M., Tahmouresi, N., Moghimbeigi, A., & Taghavi, K. H. (2021). Comparing the effects of metacognitive therapy and reality therapy on depression, quality of life, and hba1c in patients with type 2 diabetes. Journal of Disability Studies, 11(1), 1-8. (Text in Persian). https://doi.org/10.29252/mejds.0.0.209.
Olver, K. (2019). A Choice Theory Psychology Guide to Relationships. Abouzar Golvarz (2021), Tehran: Arjmand. (Text in Persian).
Patra, S., Patro, B. K., Padhy, S. K., & Mantri, J. (2023). Relationship of mindfulness with depression, self-management, and quality of life in type 2 diabetes mellitus: mindfulness is a predictor of quality of life. Indian Journal of Social Psychiatry, 39(1), 70-76. https://doi.org/10.4103/ijsp.ijsp_436_20.
Rahimian Boogar, E., Besharat, M. A., Mohajeri Tehrani, M., & Talepasand, S. (2011). Predictive role of self-efficacy, belief of treatment effectiveness and social support in diabetes mellitus self-management. Iranian Journal of Psychiatry & Clinical Psychology, 17(3), 232-240. (Text in Persian). http://ijpcp.iums.ac.ir/article-1-1419-fa.html.
Qian, Y., Emmerling, D. A., Kowitt, S. D., Ayala, G. X., Cherrington, A. L., Heisler, M., ... & Fisher, E. B. (2023). Diabetes distress mediates the relationship between depressive symptoms and glycaemic control among adults with type 2 diabetes: Findings from a multi‐site diabetes peer support intervention. Diabetic Medicine, e15065. https://doi.org/10.1111/dme.15065.
Schrauben, S. J., Cavanaugh, K. L., Fagerlin, A., Ikizler, T. A., Ricardo, A. C., Eneanya, N. D., & Nunes, J. W. (2020). The relationship of disease-specific knowledge and health literacy with the uptake of self-care behaviors in CKD. Kidney International Reports, 5(1), 48-57.‏ https://doi.org/10.1016/j.ekir.2019.10.004.
Shafi Abadi, A., & Naseri, Gh. (2022). Counseling and Psychotherapy Theories. Tehran: Markaz Nashre Daneshgahi. (Text in Persian).
Shahnavazi, A., Sedaghat, M., & Sabet, M. (2023). The effectiveness of reality therapy on healthy lifestyle and self-care indicators of women with type 2 diabetes. Journal of Applied Family Therapy, 3(5), 101-116. (Text in Persian). https://doi.org/10.22034/AFTJ.2022.328326.1384.
Solem, S., Kennair, L. E. O., Hagen, R., Havnen, A., Nordahl, H. M., Wells, A., & Hjemdal, O. (2019). Metacognitive therapy for depression: A 3-year follow-up study assessing recovery, relapse, work force participation, and quality of life. Frontiers in Psychology, 10, 2908.‏ https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.02908.
Toobert, D. J., & Glasgow, R. E. (1994). Assessing diabetes self-management: the summary of diabetes self-care activities questionnaire. Handbook of Psychology and Diabetes: A guide to psychological measurement in diabetes research and practice, 351, 75.‏ https://www.researchgate.net/publication/283363522_The_summary_of_diabetes_self-care_activities_questionnaire_Assessing_diabetes_self-management.
Toobert, D. J., Hampson, S. E., & Glasgow, R. E. (2000). The summary of diabetes self-care activities measure: results from 7 studies and a revised scale. Diabetes Care, 23(7), 943-950. https://doi.org/10.2337/diacare.23.7.943.
Vosoghi Karkazloo, N., Abootalebi Daryasari, Gh., Farahani, B., Mohammadnezhad, E., & Sajjadi, A. (2012). The study of self-care agency in patients with diabetes (ardabil). Modern Care Journal, 8(4), 197-204. (Text in Persian). http://dorl.net/dor/20.1001.1.23455020.1397.7.1.4.8.
Wubbolding, R. E. (2017). Reality Therapy and Self-Evaluation: The Key to Client Change. Ali Sahebi & Abouzar Golvarz (2023), Tehran: Arjmand. (Text in Persian).
Yaseri, M., Fayazi, H. S., Mortazavi, S. S., & Faraji, N. (2022). Uric acid level and glycemic status in patients with type 2 diabetes. Journal of Guilan University of Medical Sciences, 30(4), 268-275. (Text in Persian). https://doi.org/10.32598/JGUMS.30.4.1786.1.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار