حافظه کاری کودکان دارای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی: مقایسه اثربخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی با بازی‌درمانی مبتنی بر توانبخشی‌شناختی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روان‌شناسی عمومی ، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

2 استادیار گروه روانشناسی و علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

چکیده

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی بازی‌های رایانه‌ای شناختی و بازی‌درمانی مبتنی بر توان‌بخشی شناختی بر حافظه کاری کودکان دارای اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی بود. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی باطرح پیش‌آزمون_پس‌آزمون-پیگیری با گروه کنترل صورت گرفت. از میان جامعه آماری کودکان 7 تا 12 ساله مبتلا به اختلال بیش‌فعالی/ نقص توجه مراجعه‌کننده به مرکز مشاوره رازی شهر کرج در سال 1400-1399 تعداد 24 کودک با روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند. شرکت‌کنندگان به صورت تصادفی در گروه‌های هشت‌نفره بازی‌های رایانه‌ای شناختی، بازی‌درمانی مبتنی بر توان‌بخشی شناختی و کنترل جایگزین شدند. گروه‌های آزمایش 12 جلسه مداخله دریافت کردند. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون ان‌بک کارچنر استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی بونفرونی انجام شد. یافته‌ها نشان داد بازی‌های رایانه‌ای شناختی و بازی‌درمانی مبتنی بر توان‌بخشی شناختی بر حافظه کاری کودکان دارای نقص توجه- بیش‌فعالی مؤثر هستند و مداخله بازی‌های رایانه‌ای شناختی مؤثرتر از بازی‌درمانی مبتنی بر توان‌بخشی بود. با توجه به نتایج پژوهش آموزش بازی‌های رایانه‌ای شناختی بر حافظه کاری کودکان بیش‌فعال با نقص توجه تأثیر قابل توجه‌تری دارد و به روان‌شناسان توصیه می‌شود به این مداخله جهت تقویت حافظه کاری توجه بیشتری نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Working Memory of Children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder :Comparing the Effectiveness of Computerized Cognitive Games with Play therapy based on cognitive rehabilitation

نویسندگان [English]

  • Elahe Nazeriyeh 1
  • mandana niknam 2
1 MSc in Geneal Psychology, Faculty of Humanities, Khatam University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of Psychology& Education, Faculty of humanities, Khatam University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the effectiveness of cognitive computer games and play therapy based on cognitive rehabilitation on the working memory of children with attention deficit/hyperactivity disorder(ADHD). This research was carried out using a semi-experimental method and a pre-test-post-test-follow-up design with a control group. Among the statistical population of 7 to 12 year old children suffering from ADHD, referred to Razi Counseling Center in Karaj city . 24 cases were selected by available method in 2021-2022. Samples randomly replaced in cognitive computer games, play therapy based on cognitive rehabilitation and control groups (8 cases in each group). The experimental groups received 12 sessions of intervention. Karchner's N-back test was used to collect data. Data analysis was done using mixed analysis of variance and Bonferroni's post hoc test. The findings showed that cognitive computer games and game therapy based on cognitive rehabilitation are effective on working memory of ADHD children and cognitive computer games was more effective than play therapy. According to the research results, cognitive computer game training has a more significant effect on the working memory of ADHD children, and psychologists are recommended to pay more attention to this intervention to strengthen working memory.

کلیدواژه‌ها [English]

  • ADHD
  • cognitive computer games
  • play therapy based on cognitive rehabilitation
  • working memory

مراجع

اسلامی نصرت آبادی، مهدیه.، نمازی زاده، مهدی.، اصلانخانی، محمدعلی. (1398). تأثیر بازی‌های توجهی و توان‌بخشی شناختی بر توجه وکارکردهای شناختی کودکان بیش‌فعال. طب توان‌بخشی،9 (1)،201 -208.https://doi.org/10.22037/jrm.2019.111196.1828
اسمعیلی، رسول.، استکی, مهناز،. شهریاری احمدی، منصوره. (1401). مقایسه اثربخشی برنامه توان‌بخشی شناختی پارس و پریسا بر کنترل بازداری دانش‌آموزان دارای نقص‌توجه/بیش‌فعالی. مطالعات روان‌شناختی, 18(3), 119-132. https://doi.org/10.22051/psy.2022.40859.2637
امینی، داریوش.، الماسی، مجید.، نوروزی همایون، محمدرضا. (1401). اثربخشی تمرینات یکپارچه‌سازی حسی- حرکتی و توان‌بخشی شناختی رایانهای بر کارکردهای اجرایی (حافظه فعال، بازداری پاسخ و انعطاف‌پذیری شناختی) کودکان دارای کم‌توجهی بیش‌فعالی. توانمندسازی کودکان استثنایی، 13(2)، 95-79 https://doi.org/10.22034/ceciranj.2022.318579.1619
بخشی، رقیه،. صدیقی ارفعی، فریبرز. (1400). اثربخشی آموزش هوش هیجانی با میانجی‌گری خودکارآمدی اجتماعی بر اضطراب اجتماعی و کمال‌گرایی دانش‌آموزان دختر. مجله مطالعات روانشناسی تربیتی, 18(43), 35-17 https://doi.org/10.22111/jeps.2021.6477
جلیلی، فاطمه.، نجاتی، وحید.، احدی،حسن.، کتان فروش،سید علی. (1398). اثربخشی توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای مبتنی بر حرکت در بهبود حافظه کاری کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی. فصلنامه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی تهران. ۲۹ (۲) : ۱۷۱-۱۸۰.
رنجبر، محمدجواد.، بشرپور، سجاد.، صبحی قراملکی، ناصر.، نریمانی، محمد. (1398). مقایسه اثربخشی توان‌بخشی شناختی- رایانه‌ای و تمرین‌های عملی عصب‌روان‌شناختی بر بهبود حافظه کاری و توجه پیوسته دانش‌آموزان نارساخوان. روان شناسی افراد استثنایی، 9(34)، 111-135. https://doi.org/10.22054/jpe.2019.44751.2029
سلطانی­پور، معصومه.، پرند، اکرم.، حسنی ابهریان، پیمان.، و شریف یزدی، سعید. (1400). تأثیر توان‌بخشی ‌‌‌شناختی مبتنی بر‌‌ رایانه بر بهبود کارکردهای اجرایی دانش‌‌‌آموزان دارای اختلال نارسایی‌‌‌توجه/بیش-فعالی. فصلنامه روانشناسی شناختی, 9(2),31-43.
عزیزی، امیر.، میردریکوند، فض اله.، سپهوندی، محمدعلی. (1398). مقایسه­ تأثیر توان‌بخشی شناختی، نوروفیدبک و بازی‌درمانی شناختی-رفتاری بر حافظه فعال در دانش آموزان ابتدایی مبتلا به اختلال یادگیری خاص. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 21(1)، 41-31. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.578548.1541
قلمزن، شیما.، ملک پور، مختار.، فرامرزی، سالار. (1393). اثربخشی بازی‌های توجهی بر میزان عملکرد حافظه و یادگیری کودکان پیش دبستانی با ناتوانی‌های یادگیری عصب روان‌شناختی. روان شناسی بالینی و شخصیت، 12(2)، 3-10 https://dorl.net/dor/20.1001.1.23452188.1393.12.2.1.6
کرمعلیان، مهرناز،. حقایق، سیدعباس، رحیمی پردنجانی، سعید. (1398). اثربخشی بازی‌درمانی کودک محور بر حافظه فعال و سرعت پردازش کودکان مبتلا به اختلال یادگیری. مجله ناتوانی های یادگیری، 9، 112:15-95. https://doi.org/10.22098/jld.2020.85
نجاتی، وحید (1397). دستنامه جامع توان‌بخشی شناختی در اختلالات تحولی. تهران: رشد فرهنگ.
یحیوی زنجانی، محسن.، طاهر، محبوبه.، حسین خانزاده، عباسعلی.، نقدی، مژگان.، مجرد، آرزو. (1399). اثربخشی بازی‌درمانی مبتنی بر تمرکز حواس بر دامنه توجه و تکانشگری دانش آموزان مبتلابه اختلال نارسایی توجه/ فزون کنشی. مطالعات روان‌شناختی، 16(3)، 38- 23.  https://doi.org/10.22051/psy.2020.28970.2061
یزدانبخش، کامران.، عیوضی، سیما.، مرادی، آسیه. (1397). اثربخشی توان‌بخشی شناختی حافظه کاری بر بهبود مشکلات خواب و نشانگان رفتاری در کودکان دارای نارسایی توجه/بیش‌فعالی. روانشناسی افراد استثنایی، 8(29)، 213-234. https://doi.org/10.22054/jpe.2018.29350.1717
Amini, D., Almasi, M., & Noroozi Homayoon, M. (2022). Effectiveness of sensory-motor integration exercises and computerized cognitive rehabilitation on executive functions (working memory, response inhibition and cognitive flexibility) in children with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder. Empowering Exceptional Children, 13(2), 95-79 https://doi.org/10.22034/ceciranj.2022.318579.1619  (Text in Persian)
Anderson J,.&Bolden, J. (2018). The role of executive functions in depression and attention-dificit / hyperactivity disorder (ADHD) symptomatology, University of Tennessee Honors, Master of psychology thesis, United states.
Azizi, A., Mir Drikvand, F., & sepahvandi, M. A. (2020). Comparison of the effect of the cognitive rehabilitation, neurofeedback and cognitive - behavioral play therapy on working memory in elementary school students with specific learning disability. Knowledge & Research in Applied Psychology, 21(1), 31-41. https://doi.org/10.30486/jsrp.2019.578548.1541 (Text in Persian)
Bakhshi, R., & Sedigh arfaei, F. (2021). The effectiveness of emotional intelligence training mediated by social self-efficacy on social anxiety and perfectionism of sixth grade elementary school female students. Journal of Educational Psychology Studies, 18(43), 35-17. https://doi.org/10.22111/jeps.2021.6477 (Text in Persian)
Carpenter, R., & Alloway, T. (2019). Computer versus paper-based testing: are they equivalent when it comes to working memory?. Journal of Psychoeducational Assessment, 37(3), 382-394. https://doi.org/10.1177/07342829187614
Cotton, S. M., Kiely, P. M., Crewther, D. P., Thomson, B., Laycock, R., & Crewther, S. G. (2005). A normative and reliability study for the Raven’s Coloured Progressive Matrices for primary school aged children from Victoria, Australia. Personality and Individual Differences, 39(3), 647-659. https://doi.org/10.1016/j.paid.2005.02.015
Eslami nosratabadi, M., Namazizadeh, M., & Aslankhani, M. A. (2020). Effect of Attention Games and Cognitive Rehabilitation on Attention and Cognitive Functions of Children with ADHD. The Scientific Journal of Rehabilitation Medicine, 9(1), 201-208. https://doi.org/10.22037/jrm.2019.111196.1828 (Text in Persian)
Esmaeili, R., Estaki, M., & Shahriariahmadi, M. (2022). Comparison of the Effectiveness of Pars and Parisa Cognitive Rehabilitation Programs on Inhibitory Control of Students with ADHD. Journal of Psychological Studies, 18(3), 119-132. https://doi.org/10.22051/psy.2022.40859.2637 (Text in Persian)
Galetto, V., & Sacco, K. (2017). Neuroplastic changes induced by cognitive rehabilitation in traumatic brain injury: A review. Neurorehabilitation and Neural Repair, 31(9), 800-813. https://doi.org/10.1177/154596831772374
Ghalamzan, S., Malekpour, M., & Faramarzi, S. (2015). Effectiveness of Attention-oriented Games on Memory Performance and Learning of Preschool Children with Learning Neuropsychological Disabilities. Clinical Psychology and Personality, 12(2), 3-10. https://dorl.net/dor/20.1001.1.23452188.1393.12.2.1.6 (Text in Persian)
Irwin, L. N., Soto, E. F., Chan, E. S., Miller, C. E., Carrington-Forde, S., Groves, N. B., & Kofler, M. J. (2021). Activities of daily living and working memory in pediatric attention-deficit/hyperactivity disorder (ADHD). Child Neuropsychology, 27(4), 468-490. https://doi.org/10.1080/09297049.2020.1866521
Jalili, F., Nejati, V., Ahadi, H, Katanforosh, S. A. (2019). Effectiveness of computerized motion-based cognitive rehabilitation on improvement of working memory of children with ADHD. Medical Sciences, 29 (2), 171-180. (Text in Persian)
Jaquerod M., Mesrobian S, Villa A., Barder M., Lintas A. (2020). Early Attentional Modulation by Working Memory Training in Young Adult ADHD Patients during a Risky Decision-Making Task. Brain Sciences.2020,10,38. https://doi.org/10.3390/brainsci10010038
Johnson, R. J., Wilson, W. L., Bland, S. T., & Lanaspa, M. A. (2021). Fructose and uric acid as drivers of a hyperactive foraging response: A clue to behavioral disorders associated with impulsivity or mania? Evolution and Human Behavior, 42(3), 194-203. https://doi.org/10.1016/j.evolhumbehav.2020.09.006
Karamalian, M., Haghayegh, S. A., Rahimi Pardanjani, S. (2018). The effectiveness of child-centered play       therapy on working memory and processing speed of children with learning disorders. Journal of       Learning Disabilities, 9, 112:15-95. https://doi.org/10.22098/jld.2020.85 (Text in Persian)
  Kühn, S., Lorenz, R. C., Weichenberger, M., Becker, M., Haesner, M., O'Sullivan, J., ... & Gallinat, J. (2017). Taking control! Structural and behavioural plasticity in response to game-based inhibition training in older adults. Neuroimage, 156, 199-206. https://doi.org/10.1016/j.neuroimage.2017.05.026 Epub 2017 May 17
  Morimoto, T., Matsuda, Y., Matsuoka, K., Yasuno, F., Ikebuchi, E., Kameda, H., ... & Kishimoto, T. (2018). Computer-assisted cognitive remediation therapy increases hippocampal volume in patients with schizophrenia: A randomized controlled trial. BMC Psychiatry, 18, 1-8. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1667-1
Nejati, V. (2017). Comprehensive manual of cognitive rehabilitation in developmental disorders.  Tehran: Roshculture. (Text in Persian)
Oldrati, V., Corti, C., Poggi, G., Borgatti, R., Urgesi, C., & Bardoni, A. (2020). Effectiveness of Computerized Cognitive Training Programs (CCTP) with game-like features in children with or without neuropsychological disorders: a meta-analytic investigation. Neuropsychology Review, 30(1), 126-141. https://doi.org/10.1007/s11065-020-09429-5
Ranjbar, M. J., basharpoor, S., sobhi gharamaleki, N., & Narimani, M. (2019). Comparing the Effectiveness of computerized cognitive rehabilitation and neuropsychological exercises on Improving working memory and continuous attention in students with dyslexia. Psychology of Exceptional Individuals, 9(34), 111-135. https://doi.org/10.22054/jpe.2019.44751.2029 (Text in Persian)
Robinson, A., Simpson, C., & Hott, B. L. (2017). The effects of child-centered play therapy on the behavioral performance of three first grade students with ADHD. International Journal of Play Therapy, 26(2), 73. https://doi.org/10.1037/pla0000047
Soltanipour, M., parand, A., hasani Abharian, P., sharifyazdi, S. (2021). The effect of computer-assisted Cognitive Rehabilitation (CR) on improving of executive functions of students with attention deficit/hyperactivity disorder. Journal of Cognitive Psychology, 9 (2), 31-43. (Text in Persian)
  Stewart, A. L., Field, T. A., & Echterling, L. G. (2016). Neuroscience and the magic of play therapy. International Journal of Play Therapy, 25(1), 4.  https://doi.org/10.1037/pla0000016
Tsai, Y. J., Hsieh, S. S., Huang, C. J., & Hung, T. M. (2021). Dose-response effects of acute aerobic exercise intensity on inhibitory control in children with attention deficit/hyperactivity disorder. Frontiers in Human Neuroscience, 15, 316. https://doi.org/10.3389%2Ffnhum.2021.617596
Waris, O., Jaeggi, S. M., Seitz, A. R., Lehtonen, M., Soveri, A., Lukasik, K. M., ... & Laine, M. (2019). Video gaming and working memory: A large-scale cross-sectional correlative study. Computers in Human Behavior, 97, 94-103. https://doi.org/10.1016/j.chb.2019.03.005. Epub 2019 Mar 9.
Wiest, G. M., Rosales, K. P., Looney, L., Wong, E. H., & Wiest, D. J. (2022). Utilizing Cognitive Training to Improve Working Memory, Attention, and Impulsivity in School-Aged Children with ADHD and SLD. Brain Sciences, 12(2), 141 https://doi.org/10.3390/brainsci12020141
Wong, I. C., Banaschewski, T., Buitelaar, J., Cortese, S., Döpfner, M., Simonoff, E., ... & European ADHD Guidelines Group. (2018). Emerging challenges in pharmacotherapy research on attention-deficit hyperactivity disorder—outcome measures beyond symptom control and clinical trials. The Lancet Psychiatry, 6(6), 528-537. doi: https://doi.org/10.1016/S2215-0366(19)30096-3
Yahyavizanjani, M., Taher, M., Hosein khanzade, A., Naghdi, M., & Mojarrad, A. (2020). The effectiveness of play therapy based on focusing on the range of attention and impulsivity level in students with attention deficit / hyperactivity disorder.  Journal of Psychological Studies, 16(3), 23-38.  https://doi.org/10.22051/psy.2020.28970.2061 (Text in Persian)
Yazdanbakhsh, K., aivazy, S., & Moradi, A. (2018). The effectiveness of cognitive rehabilitation of working memory in reducing sleep disorders and behavioral symptoms of children with attention deficit/hyperactivity disorder. Psychology of Exceptional Individuals, 8(29), 213-234. https://doi.org/10.22054/jpe.2018.29350.1717 (Text in Persian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار