مقایسۀ اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا با طرحواره‌درمانی بر کیفیت زندگی و باورهای غیرمنطقی در زوج‌های متقاضی طلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری روانشناسی، گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

2 دانشیار گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

3 استاد گروه روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

هدف این مطالعه مقایسه میزان اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا با طرحواره درمانی بر کیفیت زندگی و باورهای غیرمنطقی درزوج‌های متقاضی طلاق بود. روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل بود که از طرح پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری استفاده شد. جامعۀ آماری شامل تمامی زوج‌های متقاضی طلاق مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره شهر اهواز بود. به روش نمونه‌گیری هدفمند 45 نفر انتخاب و به‌طور تصادفی در سه گروه تقسیم شدند. گروه آزمایش‌1 هشت جلسه 90 دقیقه‌ای مداخلات درمانی مثبت‌گرا و گروه آزمایش‌2 تحت ده جلسه 90 دقیقه‌ای مداخلات طرحواره درمانی را دریافت کردندو گروه کنترل هیچ مداخله‌ای دریافت نکرد. از پرسشنامه‌های باورهای غیرمنطقی جونز و کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت استفاده شد. یافته‌ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس با اندازه‌گیری مکرر و آزمون تعقیبی تحلیل شدند. نتایج نشان داد که هر دو مداخله در پس‌آزمون و پیگیری اثربخشی معناداری بر کیفیت زندگی و باورهای غیرمنطقی داشته و روان‌درمانی مثبت‌گرا در افزایش کیفیت زندگی، اثربخش‌تر از طرحواره درمانی؛ و در کاهش متغیر باورهای غیرمنطقی، طرحواره درمانی اثربخشی بیشتری نسبت به روان‌درمانی مثبت‌گرا برای زوج‌ها داشت؛ لذا هر دو درمان می‌تواند کمک به‌سزایی در زمینۀ مسائل خانوادگی و جلوگیری از طلاق داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Comparing the Effectiveness of Positive-Oriented Psychotherapy with Schema Therapy on the Quality of Life and Irrational Beliefs

نویسندگان [English]

  • Moein Farokhtaj 1
  • Sayed Ali Marashi 2
  • Seyed Esmaeil Hashemi 3
1 PhD Student Psychology, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Associate Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Professor, Department of Psychology, Faculty of Education and Psychology, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

The purpose of this study was to compare the effectiveness of positive psychology therapy with schema therapy on quality of life and irrational beliefs in couples seeking divorce. The research method was a quasi-experimental design with two experimental groups and one control group, using a pre-test, post-test, and follow-up design. The statistical population consisted of all couples seeking divorce who referred to counseling centers in Ahvaz. Using purposive sampling, 45 individuals were selected and randomly assigned to three groups. Experimental group 1 received eight 90-minute sessions of positive psychology interventions, while experimental group 2 received ten 90-minute sessions of schema therapy. The control group received no intervention. The instruments used were Jones's irrational beliefs questionnaire and the World Health Organization Quality of Life scale. The findings were analyzed using repeated measures analysis of covariance and post-hoc tests. The results indicated that both interventions had significant effects on quality of life and irrational beliefs in both the post-test and follow-up. Positive psychology therapy was more effective in increasing quality of life, whereas schema therapy had greater effectiveness in reducing irrational beliefs. Therefore, both therapies can significantly contribute to addressing family issues and preventing divorce.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Irrational beliefs
  • positive psychotherapy
  • quality of life
  • Schema therapy

مراجع

احمدی، سحر، مرادپور، علیرضا، محمودی، آرمین. (1399). اثربخشی طرحواره‌درمانی بر طرحواره‌های ناسازگار اولیه، افزایش کیفیت زندگی و رضایت زناشویی در زوج‌های متقاضی طلاق در شهر شیراز. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 11(41)، 70-53.
 DOR: 20.1001.1.22285516.1399.11.41.4.8
افشانی، سیدعلیرضا، ابویی، آزاده، عاصی حداد، فاطمه. (1402). رابطۀ بین پرخاشگری و کیفیت زندگی در زوج‌های متقاضی طلاق. پایش، 23‌(1)‌، 100-91. https://doi.org/10.61186/payesh.23.1.91  
بیداری، فرزانه، امیرفخرایی، آزیتا، زارعی، اقبال (1400). اثربخشی طرحواره‌درمانی بر باورهای غیرمنطقی و خودتنظیمی هیجانی زنان دارای تعارض زناشویی با طرحواره‌هایی ناسازگار اولیه. دستاوردهای روان‌شناختی، 28(2)، 264-241. https://doi.org/10.22055/psy.2021.35143.2602
توکلی، زینب، قدم‌پور، عزت، باقری، نسرین، تنها، زهرا. (1401). مقایسۀ اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌گرا و طرحوارهدرمانی بر باورهای غیرمنطقی و تصویر بدنی در زنان متقاضی جراحی زیبایی. رویش روان‌شناسی، 11(12)، 206-195. 20.1001.1.2383353.1401.11.12.18.7
جعفرپوردزایی، سمیه، صالحی، فرزانه، ساطحس، زهرا، رجنی، امیرعلی. (1400). اثربخشی روانشناسی مثبت‌نگر بر کیفیت زندگی و تعهد زناشویی مادران کم توان ذهنی شهر تهران. هشتمین همایش ملی تازه‌های روان‌شناسی مثبت. https://ppc.hormozgan.ac.ir/UploadedFiles/502121179353851663328310.pdf
جمشیدزهی، بنیاد، کهرازیی، فرهاد، و شیرازی، محمودی. (1400). اثربخشی زوج‌درمانی مثبت‌نگر و پذیرش و تعهد بر میل به طلاق. مجلۀ علوم شناختی، 20(106)، 1895-1881.  https://doi.org/10.52547/JPS.20.106.1881
ذبیح الهی، فایزه، عراقی، یحیی. (1402). اثر‌بخشی آموزش روان‌درمانی مثبت‌نگر بر کاهش باورهای غیرمنطقی در دانشجویان پسر دانشگاه آزاد اسلامی. نهمین همایش علمی پژوهشی توسعه و ترویج علوم تربیتی و روا‌ن‌شناسی ایران.  https://civilica.com/doc/1838776
رصافیانی، مهدی، صحاف، رباب، شمس، امیر، وامقی، روشنک، زارعیان، حسین، اکرمی، رحیم. (1399). روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت. سالمند: مجلۀ سالمندی ایران، ۱۵‌(۱)، ۲۸-۴۱. 10.32598/sija.2020.3.110
شیخ‌، سجاد، خوش کنش، ابوالقاسم، پورابراهیم، تقی، پوردل‌، مژگان. (1401). مقایسۀ نگرش و گرایش به ارتباط قبل از ازدواج، باورهای غیرمنطقی و خود بازداری در دانشجویان دختر و پسر. پژوهش‌های مشاوره، 21 (۸۱)‌‌، ۲۱۱-۲۲۹. https://doi.org/10.18502/qjcr.v21i81.9497
صداقت، مستوره، افراعی، رویا (1401). اثربخشی طرحواره درمانی بر کاهش طلاق عاطفی در زنان دارای همسر نظامی. روا‌‌ن‌شناسی نظامی، 13(49)، 147-167. https://ensani.ir/fa/article/554309/
گلکار، تهمینه، گل‌پرور، محسن، و آقایی، اصغر. (1400). مقایسۀ اثربخشی طرحواره‌درمانی بومی با طرحواره درمانی یانگ بر تنظیم هیجانی و میل به طلاق در زوج‌ها دارای تعارض. مجلۀ دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، 64(3)، 34-21. https://doi.org/10.22038/mjms.2021.18773
محمدیان، شبنم، عسگری، پرویز، مکوندی، بهنام، و نادری‌ فرح. (1400) بررسی تأثیر طرحواره درمانی بر اجتناب شناختی، اضطراب و همدلی در زنان متأهل مراجعه‌کننده به مراکز مشاوره اهواز. خانواده و بهداشت، 11(4)، 59-58. 20.1001.1.23223065.1400.11.4.7.6
نجات، سحرناز، منتظری، علی، هلاکویی نایینی، کورش، محمد، کاظم، و مجدزاده، سیدرضا. (1385). استانداردسازی پرسشنامۀ کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجلۀ دانشکدۀ بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(۴)، ۱-۱۲.
هراتی‌راد، امین، میری، مینو. (1402)، اثربخشی روان‌درمانی مثبت‌نگر بر امیدواری و کیفیت زندگی تحصیلی دانش‌آموزان آهسته‌گام: یک مطالعه نیمه‌تجربی. مجلۀ دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، ۲۲‌(۱۲)، ۱۲۷۹-۱۲۹۶. https://doi.org/10.61186/jrums.22.12.1279
یوسفیان امیرخیز، سیامک، باقرزاده گل مکانی، زهرا، خدابخش، محمدرضا. (1402). مقایسۀ اثربخشی طرحواره‌درمانی و درمان مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی بر فرانگرانی در زنان آسیب‌دیده از خیانت همسر. رویش روان‌شناسی، ۱۲‌(2)، 94-83. 20.1001.1.2383353.1402.12.2.8.4  DOR:
Afshani, S. A., Abooei, A., & Asihaddad, F. (2024). The relationship between aggression and quality of life of couples seeking divorce. Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research, 23(1), 91-100. https://doi.org/10.61186/payesh.23.1.91 (Text in Persian)
Ahmadi, S., Maredpoor, A., & Mahmoudi, A. (2020). Effectiveness of schema therapy on initial incompatible schemas, increasing quality of life and marital satisfaction in divorce applicants in Shiraz. Psychological Models and Methods, 11(41), 53-70. DOR: 20.1001.1.22285516.1399.11.41.4.8 (Text in Persian)
Arntz, A., Jacob, G. A., Lee, C. W., Brand-de Wilde, O. M., Fassbinder, E., Harper, R. P., ... & Farrell, J. M. (2022). Effectiveness of predominantly group schema therapy and combined individual and group schema therapy for borderline personality disorder: a randomized clinical trial. JAMA: The Journal of the American Medical Association Psychiatry, 79(4), 287-299. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2022.0010
Beck, A. T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorders. International Universities Press. https://psycnet.apa.org/record/1976-28303-000
Bidari, F., Amirfakhraei, A., & Zarei, E. (2021). Effectiveness of schema therapy on the irrational beliefs and emotional self-regulation of the women with marital conflict with early maladaptive schemata. Psychological Achievements, 28(2), 241-264. (Text in Persian) https://doi.org/10.22055/psy.2021.35143.2602
Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: Guilford Publications. https://awspntest.apa.org/record/2006-07729-000
Corsini, R. J., & Wedding, D. E. (1989). Current psychotherapies. FE Peacock Publishers.
Golkar, T., Golparvar, M., & Aghaei, A. (2021). Comparison of the effectiveness of indigenous schema therapy with Yang schema therapy on emotional regulation and desire for divorce in conflicting couples. Medical Journal of Mashhad University of Medical Sciences, 64(3), 3072-3082. (Text in Persian) https://doi.org/10.22038/mjms.2021.18773
Güleç Keskin, S., & Gülirmak, K. (2022). The effect of positive psychotherapy education on subjective wellbeing among nursing students. Perspectives in Psychiatric Care, 58(2), 861-870. https://doi.org/10.1111/ppc.12865
HaratiRad, A., & Miri, M. (2024). The effectiveness of positive psychotherapy on hope and quality of academic life of slow-paced students: A quasi-experimental study. Journal of Rafsanjan University of Medical Sciences, 22(12), 1279-1296.‏ https://doi.org/10.61186/jrums.22.12.1279 (Text in Persian)
Jafarpurdzaei, S., Salehi, F., Satahs, Z., & Rajni, A. A. (1400). The effectiveness of positive psychology on the quality of life and marital commitment of mentally retarded mothers in Tehran. The 8th National Conference of Positive Psychology Updates. https://ppc.hormozgan.ac.ir/UploadedFiles/502121179353851663328310.pdf (Text in Persian)
Jamshidzehi, B., Kahrazai, F., & Shirazi, M. (2021). The efficacy of positive couple therapy and treatment based on acceptance and commitment on the desire for divorce. Journal of Psychological Science, 20(106), 1881-1895. https://doi.org/10.52547/JPS.20.106.1881 (Text in Persian)
Jones, R.G. (1968). A factored measure of Ellis’s irrational beliefs with personality and maladjustment correlates. Texas: Technological College. https://ttu-ir.tdl.org/handle/2346/18941
Kasperek‐Zimowska, B., Bednarek, A., Giguere, M., Parnowska, D., Żochowska, A., & Malewicz‐Sawicka, M. (2022). The impact of positive psychotherapy of psychoses on the subjective well‐being of people suffering from chronic schizophrenia-Preliminary report. Counselling and Psychotherapy Research, 22(1), 250-256.‏ https://doi.org/10.1002/capr.12467
Kavosh Melli, A., & moheb, N. (2022). The effectiveness of schema therapy on quality of life and marital satisfaction of men suffering from emotional divorce in Tabriz. Journal of Modern Psychological Researches, 17(65), 239-249. https://doi.org/10.22034/jmpr.2022.15236 (Text in Persian)
Kordovani, S., Pour, S. K., & Nejad, F. S. T. (2024). Comparison of the effectiveness of integrated behavioral couple therapy and schema-focused couple therapy on conflict resolution styles in conflicting couples. Applied Family Therapy Journal, 5(2), 68-78. https://doi.org/10.61838/kman.aftj.5.2.8
Mohammdian, S., Asgari, P., Makvandi, B., & Naderi, F. (2022). The effect of schema therapy on cognitive avoidance, anxiety, and empathy in couples referring to ahvaz counseling centers. Family and Health, 11(4), 58-69. (Text in Persian) DOR: 20.1001.1.23223065.1400.11.4.7.6
Nejat, S., Montazeri, A., Holakouie Naieni, K., Mohammad, K., & Majdzadeh, S. R. (2006). The world health organization quality of life (WHOQOL-BREF) questionnaire: Translation and validation study of the Iranian version. Journal of School of Public Health and Institute of Public Health Research, 4(4), 1-12. ‏ https://sjsph.tums.ac.ir/browse.php?a_id=187&sid=1&slc_lang=fa (Text in Persian)
Purba, F. D., Kumalasari, A. D., Novianti, L. E., Kendhawati, L., Noer, A. H., & Ninin, R. H. (2021). Marriage and quality of life during COVID-19 pandemic. Plos One, 16(9), e0256643. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0256643
Rasafiani, M., Sahaf, R., Shams, A., Vameghi, R., Zareian, H., & Akrami, R. (2020). Validity and reliability of the persian version of the world health organization quality of life questionnaire–the older adults edition. Iranian Journal of Ageing, 15(1), 28-41.‏ https://doi.org/10.32598/sija.2020.3.110 (Text in Persian)
Rek, K., Kappelmann, N., Zimmermann, J., Rein, M., Egli, S., & Kopf-Beck, J. (2023). Evaluating the role of maladaptive personality traits in schema therapy and cognitive behavioural therapy for depression. Psychological Medicine, 53(10), 4405-4414. https://doi.org/10.1017/S0033291722001209
Rouhollahi, M., Khodabakhshi, A., & Taghvaee, D. (2016). Effects of positive psychology on irrational beliefs and quality of life in depressed patients. Indian Journal of Positive Psychology, 7(2), 209-211. https://www.i-scholar.in/index.php/ijpp/article/view/122105
Sedaghat, M., & Afraee, R. (2022). The effectiveness of schema therapy on reducing emotional divorce in women with military spouses. Military Psychology, 13(49), 147-164. (Text in Persian) DOR: 20.1001.1.25885162.1401.13.49.1.5
Seligman, M., & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive psychology: an introduction. American Psychologist, 55, 5-14. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.5
Sheykh, S., Khosh Konesh, A., Ebrahim Poor, T., & Pourdel, M. (2022). Comparison of attitude and tendency toward pre-marital relationship, irrational beliefs, and self-inhibition of male and female students. Journal of Counseling Research, 21(81), 211-229. https://doi.org/10.18502/qjcr.v21i81.9497 (Text in Persian)
Soleymani, M., Rostami, H., Ameri, M. A., & Ghasemi, S. (2024). The effectiveness of emotional schema therapy on irrational beliefs and body image of women with body deformity disorder. Sciences, 46(2), 217-225. (Text in Persian) https://doi.org/10.34172/mj.2024.028
Tavakoli, Z., Ghadampour, E., Bagheri, N., & Tanha, Z. (2023). Comparison of the efficacy of positive psychotherapy and schema therapy on illogical beliefs and body image in women seeking cosmetic surgery. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal (RRJ), 11(12), 195-206.‏ DOR: 20.1001.1.2383353.1401.11.12.18.7 (Text in Persian)
Turner, M. J. (2021). Rational emotive behavior therapy (REBT), irrational and rational beliefs, and the mental health of athletes. Frontiers in Psychology, 7, 191707. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2016.01423
World Health Organization. Division of Mental Health. (‎1996)‎. WHOQOL-BREF: Introduction, administration, scoring and generic version of the assessment: field trial version, December 1996. World Health Organization. https://iris.who.int/handle/10665/63529
Yousefian Amirkhiz, S., & Khodabakhsh, M. (2023). Comparing the effectiveness of schema therapy and therapy based on improving the quality of life on anxiety in women affected by infidelity. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal, 12(2), 83-94.‏ (Text in Persian) DOR: 20.1001.1.2383353.1402.12.2.8.4
Young, J. E., Klosko, J. S., & Weishaar, M. E. (2003). Schema therapy: A practitioner's guide. Guilford Press. https://psycnet.apa.org/record/2003-00629-000
Zabih Elahi, F., & Iraqi, Y. (1402). Effectiveness of positive psychotherapy training on reducing irrational beliefs in male students of Islamic Azad University. The 9th scientific research conference on the development and promotion of educational sciences and psychology in Iran. https://civilica.com/doc/1838776 (Text in Persian)

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار