فرا تحلیل مداخلات آموزشی و درمانی شناختی و فراشناخت بر اضطراب

نوع مقاله : مقاله تحلیلی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای روانشاسی تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، تبریز، ایران

2 دانشیار،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی ،دانشگاه شهید مدنی اذربایجان،تبریز،ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف ترکیب پژوهش‌های انجام‌شده درزمینۀ مداخلات آموزشی و درمانی شناختی و فرا شناختی بر اضطراب با روش فرا تحلیل  بود. بنابراین از شاخص اندازۀ اثر g هجز به ‌عنوان یک مقیاس مشترک در این پژوهش استفاده شد. جامعۀ آماری پژوهش‌های در دسترس مرتبط با مداخلات شناختی و فراشناختی بر اضطراب بود که در بین سال‌های 1380 تا 1400 در بانک‌های اطلاعاتی رایانه‌ای مانند پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران)، پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز)، پرتال جامع علوم انسانی و پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) قابل مشاهده بود. بر اساس ملاک‌های تعریف‌شده ورود و خروج پژوهش‌های اولیه، 67 اندازۀ اثر از 63 مطالعۀ اولیه توسط نرم‌افزار CMA مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتند. میزان اندازۀ اثر ترکیبی کل با توجه به معیار کوهن بزرگ ارزیابی شد، که بیانگر اثر مثبت انواع مداخلات بر اضطراب بود. در بررسی نقش متغیرهای تعدیل‌کننده، نتایج اثربخشی مطلوب مداخلات درمانی و آموزشی را بر انواع اضطراب نشان داد، همچنین بین دو جنس در اثربخشی مداخلات، تفاوت معنی‌داری مشاهده نشد. درنهایت پیشنهاد می شود مداخلات درمانی-آموزشی  شناختی و فراشناختی  یکی از موثرترین نوع مداخلات در بهبود انواع اضطراب است

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Meta-Analysis of Cognitive and Meta-Cognitive Educational and Therapeutic Interventions on Anxiety

نویسندگان [English]

  • Zahra Golizade 1
  • Abolfazl Farid 2
1 Ph.D. Student in Educational Psychology, Faculty of Education & Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
2 Associate Professor of Educational Psychology, Faculty of Education & Psychology, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The current research was conducted with the Meta-analysis method and aimed at combining the researches in the field of cognitive and meta-cognitive educational and therapeutic interventions on anxiety; therefore, the Hedges g effect size index was used as a standard scale in this research. The statistical population was the available research related to cognitive and metacognitive interventions on anxiety, which were available between the years 2001 and 2021 in the computer databases accessible Based on the defined inclusion and exclusion criteria of primary studies, 67 effect sizes from 63 primary studies were analyzed by CMA software. The size of the total combined effect was evaluated according to the large Cohen's criterion, which indicates the positive effect of various interventions on anxiety. In examining the role of moderating variables, the results showed the optimal effectiveness of therapeutic and educational interventions on types of anxiety, and no significant difference was observed between the two sexes in the effectiveness of the interventions. Finally, we can say  that cognitive and meta-cognitive therapeutic-educational interventions are one of the most effective types of interventions in improving all types of anxiety.                     

کلیدواژه‌ها [English]

  • Anxiety
  • cognitive interventions
  • metacognitive interventions
اکبری، مهدی و حسینی، زهراسادات. (1398). فراتحلیل مقایسه اثربخشی درمان های موج سوم رفتاری بر افسردگی در ایران: مقایسه درمان‌های مبتنی بر پذیرش و تعهد, درمان مبتنی بر توجه آگاهی و درمان فراشناختی (سال های 1380 تا 1396). روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)، 17(1 (پیاپی 32) )، 189-175. https://doi.org/10.22070/cpap.2020.2895
امانی، حبیب، حبیبی کلیبر، رامین، فرید، ابوالفضل و شیخعلی زاده، سیاوش. (1400). فرا تحلیل اثربخشی مداخله‌های درمانی بر کاهش اضطراب     امتحان. پژوهش‌های روان شاختی.1(23)، 79-56.
تاجیک، افسانه، حسینی المدنی، سید علی و خدابخشی کولایی، آناهیتا. (1400). تعیین تفاوت اثربخشی آموزش مبتنی بر درمان فراشناختی (MCT) و ذهن آگاهی مبتنی بر شفقت به خود بر اضطراب پرستاران در همه‌گیری کووید-19. روان‌شناسی بالینی، 13(4).102-87. https://doi.org/10.22075/jcp.2021.24464.2252
رفیعی، سمانه، اکبری، رقیه، یزدانی چراتی، جمشید، الیاسی، فروزان و عظیمی لوتی، حمیده. (1399). تأثیر آموزش مهارت‌های فراشناختی مبتنی   بر ذهن آگاهی بر افسردگی، اضطراب، استرس و احساس خوب بودن بیماران مبتلابه لوپوس اریتماتوز سیستمیک. مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران (نامه دانشگاه)، 30(183)، 21-11.
سلگی، زهرا. (1401). تأثیر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر علائم اضطراب اجتماعی و نشانگان افت روحیه در دختران با سطوح بالای اضطراب کرونا.  پژوهش‌های روانشناسی اجتماعی. 11  (۴۴)، ۲۲-۱. https://doi.org/10.22034/spr.2022.307568.1688
سهرابی فرد، محمدمهدی، سیاهپوش منفرد، مسلم، کرایی، شهلا، و کریمی نژاد، کلثوم. (1398). اثربخشی فراشناخت درمانی بر شادکامی و اضطراب دانش آموزان پسر دوره دوم مقطع متوسطه شهر خرم‌آباد. دست آوردهای روان‌شناختی (علوم تربیتی و روان‌شناسی)، 26(2 (پیاپی 22))، 218-199.  https://doi.org/10.22055/psy.2019.28375.2264
شعاعی، لیلا، حیدری، علیرضا، بختیار پور، سعید و عسگری، پرویز. (1399). مقایسه اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی و روش همشاگردی بر اضطراب امتحان و اهمال‌کاری تحصیلی در دانش‌آموزان. فصلنامه علمی پژوهشنامه تربیتی دانشگاه آزاد واحد بجنورد، 15(63)، 76-55.
فرخی، حسین، کرمی، امیر و میردریکوند، فضل اله. (۱۳۹۷). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناختی در بهبود پیشرفت تحصیلی و کاهش اضطراب امتحان دانشجویان پرستاری. مرکز مطالعات و توسعه آموزش علوم پزشکی یزد،  (۱)، ۳۱-۴۲.
مرادی، الهه. (1398). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اضطراب اجتماعی مادران دارای دانش آموز کم‌توان ‌ذهنی. رویش روان‌شناسی. ۸ (۶): ۱-۸. http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1398.8.6.4.0
مصر آبادی، جواد. (1395). فرا تحلیل: مفاهیم، نرم‌افزار و گزارش‌نویسی، تبریز: انتشارات دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.
مهدی، حجت اله و احمدیان، مرضیه. (1400). اثربخشی فراشناخت درمانی بر اضطراب امتحان و رویکردهای مطالعه، هشتمین اجلاس بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی.
مهدی، حجت اله  و احمدیان، مرضیه. )1400(. اثربخشی فراشناخت درمانی بر اضطراب امتحان و رویکردهای مطالعه، هشتمین کنفرانس بین   ‌المللی روانشناسی، علوم تربیتی و سبک زندگی. https://civilica.com/doc/1308586
نریمانی، فریبا، آزموده، معصومه، لیوارجانی، شعله و مصر آبادی، جواد. (1400). مقایسه اثربخشی آموزش گروهی مفاهیم روان‌شناسی مثبت‌گرا و فراشناخت بر میزان اضطراب و تاب‌آوری نوجوان دختر در قرنطینه پاندمی کرونا. خانواده‌درمانی کاربردی، شماره 5 (مجموعه مقالات کووید-19)، 309-327.  https://doi.org/10.22034/aftj.2022.339188.1546 
ویسکرمی، حسنعلی، سلیمانی، مجید و صنوبر، عباس. (1400). تأثیر آموزش راهبردهای یادگیری خودتنظیمی بر خودکارآمدی تحصیلی و اضطراب امتحان دانش‌آموزان دختر دارای افت تحصیلی. مطالعات آموزشی و آموزشگاهی، 10(2)، 87-106.
Akbari, M., & Sadat Hosseini, Z. (2019). A meta-analysis of comparing the efficacy of the third wave of behavior therapies on depression in Iran: Comparing acceptance and commitment therapy, mindfulness-based therapy and metacognitive therapy (2001-2017). Clinical Psychology and Personality (Behavioral Sciences), 17(1), 175-189. doi: 10.22070/cpap.2020.2895.  (Text In Persian) https://doi.org/10.22070/cpap.2020.2895 
Amani, H., Habibi Kleber, R., Farid, A., & Sheikhalizadeh, S. (2020). Meta-analysis of the effectiveness of therapeutic interventions on reducing exam anxiety. Psychological Research, 23(1), 56-79. doi: 10.22070/cpap.2020.2895. )Text in Persian(
Cao, R. (2021). The impact of social anxiety during the Covid-19 pandemic on adolescence. Journal of Frontiers in Educational Research, 1(2), 76-83.
Carsley, D., & Heath, N. L. (2018). Evaluating the effectiveness of a mindfulness coloring activity for test anxiety in children. The Journal of Educational Research, 112(2), 175-184. https://doi.org/10.1080/00220671.2018.1448749
Chiu, K., Clark, D. M., & Leigh, E. (2021). Prospective associations between peer functioning and social anxiety in adolescents: A systematic review and meta-analysis. Journal of Affective Disorders, 279, 650-661. https://doi.org/10.1016/j.jad.2020.10.055
Cohen, J. (2013). Statistical Power Analysis for the Behavioral Sciences (2nd ed.). Routledge Academic.
Dehestani, M. (2015). The effectiveness of mindfulness-based stress reduction training on depression, anxiety, and depression of female students. Thought and Behavior in Clinical Psychology, 10(37), 47-56. )Text in Persian(
Farrokhi, H., Karami, A., & Mirdrinkof, F. (2018). The effect of teaching metacognitive strategies on improving academic achievement and reducing exam anxiety of nursing students. The Journal of Medical Education and Development, 13(1), 31-42.) Text in Persian (
Flavell, J. H. (1985). Cognitive development (2nd ed.). Prentice-Hall.
Hallion, D., Tolin, L. S. F., & Diefenbach, G. J. (2019). Enhanced cognitive control over task-irrelevant emotional distractors in generalized anxiety disorder versus obsessive-compulsive disorder. Journal of Anxiety Disorders, 64, 71-78. https://doi.org/10.1016/j.janxdis.2019.02.004
Mehdi, H., & Ahmadian, M. (2021). The effectiveness of metacognitive therapy on exam anxiety and study approaches. Paper presented at the 8th International Conference on Psychology of Education Sciences and Lifestyle. )Text in Persian( Retrieved from [https://civilica.com/doc/1308586]
Mesrabadi, J. (2016). Meta-analysis: Concepts, software and report writing. Tabriz, Iran: Press of Shahid Madani University of Azerbaijan. )Text in Persian(
Milman, E., Lee, S. A., & Neimeyer, R. A. (2020). Social isolation as a means of reducing dysfunctional coronavirus anxiety and increasing psychoneuroimmunity. Brain, Behavior, and Immunity, 87, 138. https://doi.org/10.1016/j.bbi.2020.05.007.
Minor, K. S., Marggraf, M. P., Davis, B. J., Mickens, J. L., Abel, D. B., Robbins, M. L., Buck, K. D., Wiehe, S. E., & Lysaker, P. H. (2022). Personalizing interventions using real-world interactions: Improving symptoms and social functioning in schizophrenia with tailored metacognitive therapy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 90(1), 18–28. https://doi.org/10.1037/ccp0000672.
Moradi, E. (2019). The effectiveness of cognitive-based mindfulness therapy on social anxiety in mothers with mentally educational knowledge. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal (RRJ), 8(6), 1-8. )Text in Persian( "Retrieved from [http://dorl.net/dor/20.1001.1.2383353.1398.8.6.4.0]
Narimani, F., Azmoodeh, M., Livarjani, Sh., & Mesrabadi, J. (2021). Comparing the effectiveness of group training of concepts of positive psychology and metacognition on the level of anxiety and resilience of adolescent girls in the quarantine of the Corona pandemic. Applied Family Therapy, (No. 5 (Covid-19 Proceedings)), 309-327. )Text in Persian( https://doi.org/10.22034/aftj.2022.339188.1546
Normann, N., & Morina, N. (2018). The efficacy of metacognitive therapy: A systematic review and meta-analysis. Frontiers in Psychology, 9, 2211. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02211
Perfect, T. J., & Schwartz, B. L. (2007). Applied metacognition. In S. N. Azad Sefat & H. Karsheki (Eds.), Applied Metacognition.Tehran, Iran: Arjmand Publications.
Rafie, S., Akbari, R., Yazdani Charati, J., Elyasi, F., & Azimi-Lolaty, H. (2020). Effect of mindfulness-based metacognitive skills training on depression, anxiety, stress, and well-being in patients with systemic lupus erythematosus. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences, 30(183), 11-21. )Text in Persian) Retrieved from [http://jmums.mazums.ac.ir/article-1-13641-fa.html
Selgi, Z. (2022). The effect of metacognitive skills training on social anxiety symptoms and depression symptoms in girls with high levels of corona anxiety. Social Psychology Research, 11(44), 1-22. (Text in Persian) https://doi.org/10.22034/spr.2022.307568.1688
Shoaei, L., Heydarie, A., Bakhtiarpour, S., & Asgari, P. (2019). The comparison effectiveness of metacognitive strategies and peer tutoring training on test anxiety and academic procrastination in students. Scientific Quarterly Journal of Educational Research of Azad University, Bojnord Branch, 15(63), 55-76. (Text in Persian) https://doi.org/10.22055/psy.2019.28375.2264
Siegel, A. N., & Kocovski, N. L. (2020). Effectiveness of self-compassion inductions among individuals with elevated social anxiety. Mindfulness, 11(11), 2552-2560. https://doi.org/10.1007/s12671-020-01470-y
Skagerlund, K., Östergren, R., Västfjäll, D., & Träff, U. (2019). How does mathematics anxiety impair mathematical abilities? Investigating the link between math anxiety, working memory, and number processing. PLOS ONE, 14(1), e0211283. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211283
Sohrabi Fard, M. M., Siyah Poush Monfared, M., Karai, Sh., & Karimi nejad, K. (2018). The effectiveness of metacognitive therapy on the happiness and anxiety of male students in the second year of high school in Khorram Abad city. Psychological Achievements (Educational Sciences and Psychology), 26(2), 199-218. (Text In Persian) https://doi.org/10.29252/psy.26.2.199
Tajik, A., Hosseini al-Madani, S. A., & Khodabakhshi Kolayi, A. (2021). Determining the difference in the effectiveness of training based on metacognitive therapy (MCT) and mindfulness based on self-compassion on nurses' anxiety in the covid-19 pandemic. Clinical Psychology, 13(4), 102-87. (Text In Persian) https://doi.org/10.22075/jcp.2021.24464.2252
Uner, A., Mouratidis, A., & Kalender, I. (2020). Study efforts, learning strategies and test anxiety when striving for language competence: the role of utility value, self-efficacy, and reasons for learning English. An International Journal of Experimental Educational Psychology, 40(6), 781-799. https://doi.org/10.1080/01443410.2020.1736989
Viskarmi, H. A., Soleimani, M., & Sanobar, A. (2021). The effect of teaching self-regulated learning strategies on academic self-efficacy and exam anxiety of female students with academic failure. Educational and Scholastic Studies, 10(2), 87-106. (Text in Persian)
Winter, L., Schweiger, U., & Kahl, K. G. (2020). Feasibility and outcome of metacognitive therapy for major depressive disorder: A pilot study. BMC Psychiatry, 20(1), 566. https://doi.org/10.1186/s12888-020-02976-4