اثربخشی مداخله کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت خواب مردان سالمند

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه روان‌شناسی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی مداخله کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر انعطاف‌پذیری‌شناختی و کیفیت خواب سالمندان انجام شد. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری سالمندان مرد شهر دزفول در سال 1397 بودند. حجم نمونه شامل 30 نفر مرد سالمند (60 تا 70 سال) بود که با روش نمونه‌گیری در دسترس و با توجه به ملاک‌های ورود به مطالعه انتخاب شدند. گروه آزمایش مداخله آموزشی را طی 8 هفته و 8 جلسه 90 دقیقه‌ای دریافت نمودند. پرسشنامه‌های مورد استفاده در این پژوهش شامل شاخص کیفیت خواب پیترزبورگ و پرسشنامه انعطاف‌پذیری شناختی دنیس و وندروال بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از تحلیل کوواریانس یک متغیری و چندمتغیری استفاده شد. یافته‌ها نشان داد مداخله کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بطور معناداری باعث بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت خواب سالمندان گردید. منطبق با یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان مداخله کاهش استرس مبتنی بر ذهن‎آگاهی را به عنوان یک روش کارا جهت بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و کیفیت خواب سالمندان پیشنهاد داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Mindfulness-Based Stress Reduction on Cognitive Flexibility and Sleep Quality in the Elderly Men

نویسنده [English]

  • Homayoon Haroon Rashidi
Assistant Professor Department of Psychology, Dezful Branch, Islamic Azad University, Dezful, Iran
چکیده [English]

The present study aimed to determine the effectiveness of mindfulness-based stress reduction as one of the effective and new methods in improving cognitive flexibility and sleep quality in the elderly. It was a quasi-experimental study with pretest, posttest and control group design. The statistical population of the study included all elderly men in Dezful in 2018. The samples of this study consisted of 30 men elderlies (60-70 Ages) who were selected through available sampling and according to inclusion criteria. The experimental group received eight ninety-minute sessions during two months while the control group didn’t receive this intervention during conducting the study. The applied questionnaires in the study included [1] Pittsburgh Sleep Quality Index (PSQI) and Cognitive Flexibility Scale. Data were analyzed using univariate analysis of covariance. The findings showed that mindfulness-based stress reduction could significantly improve cognitive flexibility and sleep quality. based on the findings, it can be concluded that mindfulness-based stress reduction can be considered as an effective intervention to improve cognitive flexibility and sleep quality in the elderly men.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cognitive flexibility
  • Elderly
  • Mindfulness
  • Sleep quality

مراجع

امینی، سعیده.؛ دهقانی چم‌پیری، اکرم.؛ صالحی، اعظم؛ و سلطانی‌زاده، محمد. (1398). نقش سرمایه‌های روان‌شناختی و انعطاف‌پذیری روان‌شناختی در پیش‌بینی احساس تنهایی سالمندان. روان‌شناسی پیری، 5(1): 88-77.
آقاجانی، سیف‌الله؛ و صمدی‌فرد، حمیدرضا. (1397). نقش نارسایی شناختی، نارسایی هیجانی و انعطاف‌پذیری شناختی در پیش‌بینی سلامت اجتماعی سالمندان. تازه‌های علوم شناختی، ۲۰ (۴): ۶9-62.
بشرپور، سجاد؛ رحیمی، سعید؛ و صداقت، مهرناز. (1398). نقش انعطاف‌پذیری روانشناختی و سبک‌های پردازش هیجان در پیش‌بینی اضطراب مرگ در سالمندان. مجله روانشناسی پیری، 5(2): 141-131.
حسین‌آبادی، رضا؛ نوروزی کیان؛ پوراسماعیلی رضا؛ کریملو مسعود؛ و مداح، سادات‌سیدباقر. (1387). بررسی تأثیر ماساژ نقاط فشاری بر کیفیت خواب سالمندان. مجله توانبخشی، ۹ (۲): 14-8.
حناچی، نفیسه و عبدی، احد. (1397، مهرماه) تاثیر برنامه کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بهزیستی روانشناختی سالمندان، دومین کنفرانس ملی تحقیقات کاربردی در علوم انسانی و روانشناسی، تهران.
کهندانی، مهدیه و ابوالمعانی الحسینی، خدیجه. (1396). ساختار عاملی و ویژگی‌های روان‌سنجی نسخه فارسی پرسشنامه انعطاف‌پذیری شناختی دنیس، وندروال و جیلون. روشها و مدلهای روان‌شناختی، 8(3): 70-53.
میرزایی، مسعود؛ غلام‌رضایی، انسیه؛ بیدکی، رضا؛ فلاح‌زاده، حسین؛ و روایی، جعفر. (1396). بررسی کیفیت خواب و روش‌های مقابله با اختلالات خواب در سالمندان شهر یزد. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، ۲۵(۶): 475-467.
نظری، شهرام؛ هنرمند، پیمان؛ و هوشیار بادانش، مژده. (1398). مقایسه تأثیر یک دوره تمرینات یوگا و پیلاتس بر سلامت‌روانی و کیفیت زندگی زنان سالمند غیرفعال. مجله علوم روانشناختی، 18(82): 1169-1161.
هارون رشیدی، همایون و بحیرایی، محمدرحیم. (1399). اثربخشی مداخله مثبت‌نگر بر رضایت از زندگی و توانمندی منش در مردان سالمند. روان‌شناسی پیری، 6(2)، 189-179.
Aghajani, S., & Samadifard, H.R. (2019). The Role of Cognitive Failures, Alexithymia and Cognitive Flexibility in Predicting the Social Health of Elderly. Advances in Cognitive Sciences, 20(4), 62-69 [Text in Persian].
Akman, T., Yavuzsen, T., Sevgen, Z., Ellidokuz, H., & Yilmaz, A. U. (2015). Evaluation of sleep disorders in cancer patients based on Pittsburgh sleep Quality index. European Journal of Cancer Care, 24(4), 553- 559.
Amini, S., & Dehghani, A., Salehi, A., & Soltanizadeh, M. (2019). The Role of psychological capital and psychological flexibility in predicting loneliness in elderly. Journal of Aging Psychology, 5(1), 77-88.
Becker, N. B., de Jesus, S. N., Viseu, J. N., Stobäus, C. D., Dieter, C., & Domingues, R. B. (2018). Depression and sleep of life in older adults: Mediation effect of sleep quality. International Journal of Clinical and Health Psychology, 18(1), 8-17.
Basharpour, S., Rahimi, S., & Sedaghat, M. (2019). The Role of psychological flexibility and emotional processing styles in predicting death anxiety in the elderly. Journal of Aging Psychology, 5(2), 131-141[Text in Persian].
Buysse, D. J., Reynolds, C. F., Monk, T. H., Berman, S. R., & Kupfer, D. J. (1989). The Pittsburgh sleep quality index: A new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Research, 28(2), 193-213.
Carlson L.E., Speca, M., Patel, K.D., & Goodey, E. (2004). Mindfulness-based stress reduction in relation to quality of life, mood, and symptoms of stress and levels of cortisol, dehydro epiandrosterone sulfate (DHEAS) and melatonin in breast and prostate cancer outpatients. Psychoneuroendocrinology; 29(4), 448-474.
Dennis J. P, & Vanderwal J.S. (2010). The cognitive flexibility inventory: Instrument development and estimates of reliability and validity. Cognitive Therapy and Research; 34(3), 241-253.
Kohandani, M., Abolmaali Alhosseini, K. (2017). Factor structure and psychometric properties of Persian version of cognitive flexibility of Dennis, Vander Wal and Jillon. Psychological Methods and Models; 8(29), 53-70[Text in Persian].
Kriakous, S.A., Elliott, K.A., Lamers, C. (2021). The Effectiveness of mindfulness-based stress reduction on the psychological functioning of healthcare professionals: a systematic review. Mindfulness, 12, 1–28.
Hanachi, N and Abdi, A. (2018). The effect of mindfulness-based stress reduction program on psychological well-being of the elderly, Second National Conference on Applied Research in Humanities and Psychology, Tehran. [Text in Persian].
Haroon Rashidi, H., & Bahiraei, M.R. (2020). The Effectiveness of positivism training on the life satisfaction and character strengths in the elderly men. Journal of Aging Psychology, 6(2), 179-189. [Text in Persian].
Hossein-Abadi, R., Nowrouzi, K., Pouresmaili, R., Karimloo, M., Maddah, S.S.B. (2008). acupoint massage in improving sleep quality of older adults. jrehab; 9 (2) :8-14[Text in Persian].
Lallukka, T., Sivertsen, B., Kronholm, E., Sun Bin, Y., & Glozier, N. (2018). Association of sleep duration and sleep quality with the physical, social, and emotional functioning among Australian adults. Sleep Health, 4(2), 194-200.
Lindayani, L., Hendra, A., Juniarni, L., & Nurdina, G. (2020). Effectiveness of mindfulness based stress reduction on depression In Elderly: A systematic review. Journal of Nursing Practice, 4(1), 8-12.
Mallya, S., & Fiocco, A. J. (2016). Effects of mindfulness training on cognition and well-being in healthy older adults. Mindfulness, 7, 453–465.
Marshall, E.J., & Brockman, R.N. (2016). The Relationships between psychological flexibility, self-Compassion, and emotional well-being. Journal Cognitive Psychother, 30(1), 60-72.
Mirzaei, M., Gholamrezaei, E., Bidaki., R, Fallahzadeh, H., & Ravaei, J. (2017). Quality of sleep and methods of management of sleep disorders in elderly of Yazd city in 2016. Journal of Shahid Sadoughi University of Medical Sciences, 25(6), 467-475 [Text in Persian].
Nazari, S., Honarmand, P., & Hoshyar Badanesh, M. (2019). Comparison of the effect of yoga and pilates training on mental health and quality of life of disabled elderly women. Journal Psychological Science, 82(18), 117-1165. [Text in Persian].
O’Donohue, W. T., & Fisher, J. E. (Eds.). (2012). Cognitive Behavior Therapy: Core principles for practice. Hoboken, NJ: John Wiley.
Phillips, E.L. (2011). Resilience mental flexibility and cortisol response to the montreal imaging stress task in unemployed men (Dissertation). Michigan: The University of Michigan.
Tomlinson, E. R., Yousaf, O., Vitterso, A. D. and Jones. L. (2018). Dispositional mindfulness and psychological health: A systematic review, Mindfulness, 9(1): 23-43.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار