اثربخشی برنامۀ آموزشی مبتنی بر مؤلفه‌های تاب‌آوری برمیزان تاب‌آوری مادران و مهارت‌های ارتباطی کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی, دانشکده ادبیات، علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران, ایران

2 گروه روانشناسی و آموزش کودکان استثنایی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 استاد تمام، گروه روانشناسی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهراء(س)، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مؤلفه‌های تاب‌آوری بر میزان تاب‌آوری مادران و بهبود مهارت‌های ارتباطی فرزندان اتیسم آنان انجام گرفت. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش‌‌‌‌‌آزمون-‌پس‌آزمون و پیگیری همراه با گروه کنترل بود. جامعۀ آماری پژوهش شامل کلیۀ مادران دارای کودکان مبتلا به اختلال اتیسم بود که در سال 1397 به یکی از مراکز مشاوره واقع در شهر تهران مراجعه کرده بودند که 30 نفر از آنها با روش نمونه‌گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و با انتساب تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش مداخله‌ آموزش مؤلفه‌های تاب‌آوری را طی 3 ماه در 12 جلسه 90 دقیقه‌‌ای دریافت نمودند. این در حالی بود که گروه کنترل در طول انجام پژوهش آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای پژوهش شامل‌ مقیاس تاب‌آوری کانر و دیویدسون و مقیاس نمره‌گذاری اتیسم گیلیام (گارز) بود. تحلیل داده‌ها به روش تحلیل کواریانس چند متغیره از نوع اندازه‌گیری‌های مکرر بود. نتایج نشان داد که آموزش مؤلفه‌های تاب‌آوری بر میزان تاب‌آوری مادران و مهارت‌های ارتباطی فرزندان اتیسم آن‌ها تأثیر معناداری داشته است. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که آموزش مؤلفه‌های تاب‌آوری می‌تواند به عنوان یک روش کارآمد جهت افزایش تاب‌آوری مادران و بهبود مهارت‌های ارتباطی فرزندان اتیسم‌آن‌ها مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Training Program Based on Resilience on Mothers’ Resilience and Communication Skills of Children with autism spectrum disorder

نویسندگان [English]

  • morvarid shahriarimanesh 1
  • Sogand Ghasemzadeh 2
  • Seyedeh Monavar Yazdi 3
1 Psychology and Education of Exceptional Children, Department of Psychology, Faculty of Humanities and Social Science, Tehran, Iran
2 Department of Psychology and Education of Exceptional Children, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The study aimed to investigate the effect of the resiliency components training on mothers' resiliency and improving the communication skills of their children with autism disorder. The research method was quasi-experimental with pretest-posttest and follow-up design with control group. The statistical population of the study consisted of all mothers with children with autism disorder who referred to one of the counseling and psychological center in Tehran in year 2018, 30 of whom were selected by purposive non-probability sampling method and were divided into experimental and control groups by random assignment. The experimental group received the intervention of resiliency components training during 3 months with 12 sessions (90 minutes each). The control group received no training during the study. Research tools included Conner and Davidson Resilience Scale and Gilliam Autism Rating Scale (GARS). Data were analyzed using repeated measures multivariate analysis of covariance. Results showed that resiliency components training had a significant effect on mothers' resiliency and the communication skills of their children with autism disorder. Based on the findings of the present study, it can be concluded that resiliency components training can be used as an effective method to increase resiliency in mothers and improve the communication skills of their children with autism disorder.

کلیدواژه‌ها [English]

  • resilience
  • communication Skills
  • autism spectrum disorder

مراجع

احمدی، جعفر؛ صفری، طیبه؛ همتیان، منصوره و خلیلی، زهرا (1390). بررسی شاخص‌های روانسنجی آزمون تشخیصی اتیسم(GARS). فصلنامۀ پژوهش‌های علوم شناختی و رفتاری، 1(1): 104-87.
آهنگرزاده رضایی، سهیلا و رسولی،مریم (1394). بررسی ویژگی‌های روانسنجی نسخۀ فارسی مقیاس تاب‌آوری کانر- دیویدسون در نوجوانان مبتلا به سرطان. مجلۀ دانشکدۀ پرستاری و مامایی ارومیه، 13(9): 747-739.
بخشی‌زاده، شهرزاد؛ افروز، غلامعلی؛ به‌پژوه، احمد؛ باقری‌بناب، باقر و شکوهی‌یکتا، محسن (1395). آموزش مهارت‌های تاب‌آوری مبتنی بر معنویت اسلامی بر سلامت‌روانی و تاب‌آوری معنوی در مادران با کودکان آهسته‌گام(کم‌توان ذهنی). مجله‌ی علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی یاسوج، 21(5): 512-492
ربیعی کنار، فاطمه؛ جدیدیان، علی و سلگی، محمد (1394). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر کاهش استرس والدگری مادران دارای فرزند مبتلا به اختلال اتیسم. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی ایلام،23 (4): 105-95.
کاوه، منیژه و کرامتی، هادی (1396). اثربخشی آموزش تاب‌آوری بر استرس والدینی، رضایت زناشویی و تاب‌آوری والدین کودکان مبتلا به ناتوانی‌های یادگیری. فصلنامۀ ناتوانی‌های یادگیری، 3(6):143-149
محمدی، مسعود (1384). بررسی عوامل مؤثر بر تاب‌آوری در افراد در معرض خطر سؤ‌مصرف مواد. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.
همدانی، هانیه (1394). مقایسه استرس والدگری، رضامندی زوجیت و راهبردهای مقابله‌ای در مادران کودکان مبتلا به طیف اتیسم و مادران کودکان سالم. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پردیس البرز.
Adams, D., Hastings, R. P., Alston-Knox, C., Cianfaglione, R., Eden, K., Felce, D., Griffith, G., Moss, J., Stinton, C. and Oliver, C. (2018). Using Bayesian methodology to explore the profile of mental health and well-being in 464 mothers of children with 13 rare genetic syndromes in relation to mothers of children with autism. Orphanet Journal of Rare Diseases, 13(1):185-197.
Ahangarzadeh Rezaei, S. and Rasoli, M. (2015). Psychometric properties of the Persian version of Conner-Davidson resilience scale in adolescents with cancer. Journal of Urmia nursing and midwifery faculty, 13(9): 739-747, (Text in Persian).
Ahmadi, J., Safari, T., Hashemian, M. and Khalili, Z. (2011). The psychometric properties of Gilliam autism rating scale(GARS). Journal of researches of cognitive and behavioral sciences, 1(1): 87-104, (Text in Persian).
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and Statistical manual of mental disorders (DSM-5). American Psychiatric Pub.
Bakhshizadeh, SH., Afrooz, GH., Beh-Pajooh, A., Bagheribonab, B. and Shokoohiyekta, M. (2016). The effectiveness of resiliency based on Islamic spirituality training on mental health and spiritual resiliency among mothers of slow pace children. Medical science journal of Yasuj university, 21(5):492-512.
Bradshaw, J., Koegel, L. K. and Koegel, R. L. (2017). Improving functional language and social motivation with a parent- mediated intervention for toddlers with autism spectrum disorders. Journal of autism and developmental disorders, 47(8): 2443-2458.
Connor, K. M. and Davidson, J. R. T. (2003). Development of a new resilience scale the Connor-Davidson resilience scale (SC-RISC). Journal of Depression and Anxiety, 18(2): 76-82.
Crowell, J. A., Keuskar. J. and Gorecki, A. (2019). Parenting behavior and the development of children with autism spectrum disorder. Journal of Comprehensive Psychiatry, 90:21-29. doi:10.1016/j.comppsych.2018.11.007.
Garmezy, N., Masten, A. S. and Tellegen, A. (1984). The study of stress and competence in children: A building block for developmental psychology. Journal of Child Development, 55(1): 97-111.
Gilliam, J. E. (2014). Gilliam Autism Rating Scale (3rd ed). Texas, Austin: Pro-Ed.
Hamedani, Hanieh. (2016). Comparison of parental stress, marital satisfaction and coping strategies in      mothers of autistic children and mothers of normal children. Master’s thesis, University of     Tehran Alborz campus (Text in Persian).           
Hastead, E., Ekas, N., Hastings, R. P. and Griffth. G. M. (2018). Association between resilience and well-being of mothers of children with autism spectrum disorders and other developmental disabilities. Journal of Autism and Developmental Disorderrs, 48(4): 1108-1121.
Kaveh, M. and Keramati, H. (2017). The impact of resilience fostering programing stress, marital satisfaction and resiliency of children with learning disability. Journal of learning disabilities, 6(3):143-149.
Kuhlthau, K. A., Luberto,C. M., Traeger, L., Millstein, R. A., Perez, G. K., Lindy, O. J., Friedman, E., Proszynski, J. and  Park. E. R. (2019). A virtual resiliency intervention for parents of children with autism: A randomized pilot trial. Journal of Autism and Developmental Disorders, 1-14. doi:  10.1007/s10803-019-03976-4.
Masten, A. S. (2018). Resilience theory and research on children and families: Past, present, and promise. Journal of Family Theory& Review, 10(1): 12-31
Mendez, L. M. R., Berkman, K., Lam, G. Y. H. and Dawkins, C. (2019). Fostering resilience among couples comparentin a young child with autism: An evaluation of together we are stronger. The American Journal of Family Therapy, 47(3):165-182.
Mohammadi, Masoud. (2015). Factor affecting resiliency in people at risk of drug abuse. Doctoral           dissertation, University of social welfare and rehabilitation (Text in Persian).
Padden, C., James, J. E. (2017). Stress among parent of children with and without autism spectrum disorder: A comparison involving physiological indicators and parent self-reports. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 29(4):567-586.
Parr, J. R., Gray, L., Wigham, S., McConachie, H. and Couteur, A. L. (2015). Measuring the relationship between the parental broader autism phenotype, parent-child interaction and children’s progress following parent mediated intervention. Journal of Research in Autism Spectrum Disorders, 20: 24-30. doi: 10.1016/j.rasd.2015.07.006
Ping Ang, K. Q. and Ru Loh, P. (2019). Mental health and coping in parents of children with autism spectrum disorders(ASD) in Singapore: An examination of gender role in caring. Journal of Autism and Developmental Disorders, 49(5):2129-2145.
Posserud, M., Hysing, M., Helland, W., Gilberg, C. and Lundervold, A. J. (2018). Autism traits: The importance of “co-morbid” problems for impairment and contact with services. Data from Bchild study. Journal of Research in Developmental Disabilities, 72: 275-283.
Rabieekenar, F., Jadidian, A. and Solgi, M. (2015). Effectiveness of resilience training on reduction of parental stress of autistic children mothers. Scientific journal of Ilam university of medical sciences, 23(4): 95-105.
Schertz, H. H., Odom, S. L., Baggett, K. M and Sideris, J.H. (2018). Mediating parent learning to promote social communication for toddlers with autism: Effects from a randomized controlled trial. Journal of Autism and Developmental Disorders, 48(3):853-867.
Shing Chan, K. K., Lam, C. B., Law, C.W. and Ming Cheung, R. Y. (2018). From child autistic symptoms to parental affective symptoms: A family process model. Research in Developmental Disabilities, 75:22-31: doi:10.1016/j.ridd.2018.02.005 
Vest, B. M., Heavy, S. C., Homish, D. L. and Homish, G. G. (2017). Marital satisfaction, family support and pre- deployment resiliency factor related to mental health outcomes for reserve and national guard soldiers. Journal of Military Behavioral Health, 5(4): 107-110.
مطالعات روان‌شناختی
دوره 16، شماره 1 - شماره پیاپی 58
اردیبهشت 1399
صفحه 57-74

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار