اثربخشی توانبخشی شناختی بر حافظه گذشته نگر و آینده نگر زنان مبتلاء به سرطان پستان تحت شیمی درمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، تهران، ایران

2 استاد، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، تهران، ایران

3 استادیار، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

شیمی‌درمانی از اساسی‌ترین درمان‌های بیماران مبتلا به سرطان می‌باشد که در کنار درمان بیماری، مشکلات متعددی را برای افراد مبتلا به وجود می‌آورد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثربخشی توان‌بخشی شناختی بر حافظه گذشته‌نگر و آینده‌نگر زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی بود. جامعه پژوهش شامل کلیه زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی بود که به مراکز درمانی شهر تهران مراجعه نمودند. طرح پژوهش نیمه آزمایشی، پیش‌آزمون-پس‌آزمون همراه با گروه کنترل بود. از این جامعه 30 نفر پس از احراز ملاک‌های ورود به پژوهش، به‌صورت در دسترس انتخاب شدند وبصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) قرار گرفتند. توان‌بخشی شناختی با استفاده از برنامه توان‌بخشی ‌شناختی حافظه و توجه (آرام) صورت گرفت. داده‌ها با استفاده از مقیاس حافظه آینده‌نگر و گذشته‌نگر کرافورد و همکاران گردآوری شد و با به‌کارگیری تحلیل کوواریانس تک متغیری و چند متغیری تحلیل گردید. نتایج نشان‌دهنده کاهش معنا‌دار مشکلات حافظه گذشته‌نگر و آینده‌نگر زنان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل بود. نتیجه آن‌که ارائه خدمات کم‌هزینه و سودمندی همچون توان‌بخشی شناختی جهت کاستن عوارض ناشی از شیمی‌درمانی مفید واقع می‌شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effectiveness of cognitive rehabilitation on retrospective and prospective memory of women with breast cancer under chemotherapy

نویسندگان [English]

  • tayebeh mousabeygi 1
  • hossein zare 2
  • ali akbar sharifi 3
1 MSc Clinical Psychology, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
2 Professor, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Department of Psychology, Payame Noor University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Chemotherapy is one of the most basic treatments for cancer patients, which, along with the treatment of the disease, causes many problems for people with the disease. The purpose of the present study was to evaluate the effectiveness of cognitive rehabilitation on retrospective and prospective memory of women with breast cancer undergoing chemotherapy. The study population consisted of all women with breast cancer undergoing chemotherapy who referred to health centers in Tehran. The semi-experimental research design was pretest-posttest with control group. From this population, 30 participants were selected by convenience sampling and were randomly divided into experimental and control groups (15 in each group). Cognitive rehabilitation was performed using the Cognitive Memory and Attention Rehabilitation Program.. Data were collected using a retrospective and prospective memory scale of Crawford et al. Data were analyzed using univariate and multivariate analysis of covariance.
The results showed a significant decrease in the retrospective and prospective memory problems in the experimental group compared to the control group. As a result, providing low-cost and useful services such as cognitive rehabilitation can be helpful to reduce the side effects of chemotherapy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Breast cancer
  • cognitive rehabilitation
  • prospective memory and retrospective memory

مراجع

امانی، امید.، ملک‌زاده مغانی، مونا و پیکانی، ثنا (1395). بررسی کارکردهای اجرایی در زنان مبتلا به سرطان پستان تحت شیمی‌درمانی. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی قزوین،6(20):44-36.
امانی، امید.، ملک‌زاده مغانی، مونا و پیکانی، ثنا (1395). مقایسه عملکرد حافظه گذشته‌نگر و آینده‌نگر در زنان مبتلا و بقا یافته از سرطان پستان دارای سابقه شیمی‌درمانی و همتایان سالم. نشریه روان پرستاری،4(4):15-8.
زارع،حسین،شریفی.،علی‌اکبر و حاتمی،جواد(1394).اثربخشی توانبخشی شناختی رایانه‌ای بر حافظه آینده‌نگر بیماران دچار آسیب مغزی. مجله علمی پژوهشی روانشناسی کاربردی.33(1):77-63.
زارع،حسین و شریفی،علی‌اکبر(1396).تأثیر توان‌بخشی شناختی رایانه‌ای بر بهبود عملکرد حافظه کاری و آینده‌نگر بیماران مبتلا به اسکلروزیس چندگانه.فصلنامه روانشناسی شناختی،1(5):10-1.
قره خانلو،فریده.،محمدقلی مزرجی،ناصر و شمسی زاده،مرتضی(1398).زنان جوان مبتلا به سرطان پستان:یک مطالعه توسیفی مقطعی سه ساله.نشریه پرستاری،مامایی و پیراپزشکی.5(1):105-94.
ملک‌زاده،مونا.،امانی،امید و پیکانی،ثنا(1396).بررسی مقایسه‌ای ظرفیت حافظه فعال و توانایی حل مسئله بین زنان شیمی‌درمانی شده بقا یافته از سرطان پستان با افراد سالم.مجله پژوهش سلامت،4(2):224- 217.
نجاتی،وحید(1396). توان‌بخشی هوشمند توجه و حافظه آرام،تهران، انتشارات رشد فرهنگ.
Amani, O., Mazaheri, M. A., Nejati, V., & Shamsian, B. S. (2017). Effect of cognitive rehabilitation on executive functions in adolescent survivors of leukemia: A randomized and controlled clinical trial. Archives of Rehabilitation, 18(1), 73-82.
Amani O, Malekzade Moghani M, Peykani S. (2017). Retrospective and Prospective Memory in Women with Breast Cancer as Well as Breast Cancer Survivors with History of Chemotherapy Compared with Healthy Counterparts. Journal of Nursing Education.;4(4):1-8. (Text in Persian).
Amani O, Malekzade Moghani M, Peykani S. (2017). Study of executive function in women with breast cancer undergoing chemotherapy. The Journal of Qazvin University of Medical Sciences.;20(6):36-44. (Text in Persian).
Baddeley, A. (2003). Working memory: looking back and looking forward. Nature reviews neuroscience, 4(10), 829.
Bedard, M., Verma, S., Collins, B., Song, X., & Paquet, L. (2016). Prospective memory impairment in chemotherapy-exposed early breast cancer survivors: preliminary evidence from a clinical test. Journal of psychosocial oncology, 34(4), 291-304.
Caplan, B., Bogner, J., Brenner, L., Arciniegas, D., Treble-Barna, A., Sohlberg, M. M., ... & Wade, S. L. (2016). Cognitive intervention for attention and executive function impairments in children with traumatic brain injury: a pilot study. Journal of head trauma rehabilitation, 31(6), 407-418.
Crawford, J., Smith, G., Maylor, E., Della Sala, S., & Logie, R. (2003). The Prospective and Retrospective Memory Questionnaire (PRMQ): Normative data and latent structure in a large non-clinical sample. Memory, 11(3), 261-275.
Chapman, S. B., Aslan, S., Spence, J. S., Hart Jr, J. J., Bartz, E. K., Didehbani, N., ... & Lu, H. (2013). Neural mechanisms of brain plasticity with complex cognitive training in healthy seniors. Cerebral cortex, 25(2), 396-405.
Cheng, H., Yang, Z., Dong, B., Chen, C., Zhang, M., Huang, Z., ... & Wang, K. (2013). Chemotherapy‐induced prospective memory impairment in patients with breast cancer. Psycho‐Oncology, 22(10), 2391 2395.
Einstein, G. O., & McDaniel, M. A. (1996). Retrieval processes in prospective memory: Theoretical approaches and some new empirical findings. Prospective memory: Theory and applications, 115-141
Hodgson, K. D., Hutchinson, A. D., Wilson, C. J., & Nettelbeck, T. (2013). A meta-analysis of the effects of chemotherapy on cognition in patients with cancer. Cancer treatment reviews, 39(3), 297-304.
Jung, M. S., Zhang, M., Askren, M. K., Berman, M. G., Peltier, S., Hayes, D. F., ... & Cimprich, B. (2017). Cognitive dysfunction and symptom burden in women treated for breast cancer: a prospective behavioral and fMRI analysis. Brain imaging and behavior, 11(1), 86-97.
Klingberg, T. (2010). Training and plasticity of working memory. Trends in cognitive sciences, 14(7), 317-324.
Mahmoodi MS, Mahmoodi SA, Haghighi F, Mahmoodi SM. (2014). Determining the stage of breast cancer by data mining algorithms. Iranian Quarterly Journal of Breast Diseases.;7(2):36-44.
Malekzade M, Amani O, Peykani S. (2017) Comparative Study of Active Memory Capacity and Problem Solving Ability among Chemotherapy-Survived Women from Breast Cancer with Healthy Subjects. Health Research Journal.;2(4):24-217. (Text in Persian).
McDaniel, M. A., Robinson-Riegler, B., & Einstein, G. O. (1998). Prospective remembering: Perceptually driven or conceptually driven processes? Memory & cognition, 26(1), 121-134.
Nejati, V. (2014). Attentive rehabilitation of attention & memory (ARAM). Tehran: Roshd Farhang Publication. (Text in Persian).
Nejati, V., Pouretemad, H. R., & Bahrami, H. (2013). Attention training in rehabilitation of children with developmental stuttering. Neuro Rehabilitation, 32(2), 297-303.
Pizzo, P. A., & Poplack, D. G. (2015). Principles and practice of pediatric oncology. Lippincott Williams & Wilkins Publishers.
Rodríguez-Blanco, L., Lubrini, G., Vidal-Mariño, C., & Rios-Lago, M. (2017). Efficacy of cognitive rehabilitation of attention, executive functions, and working memory in psychotic disorders: A systematic review. Actas Esp Psiquiatr, 45(4), 167-178.
Stouten-Kemperman, M. M., de Ruiter, M. B., Boogerd, W., Veltman, D. J., Reneman, L., & Schagen, S. B. (2015). Very late treatment-related alterations in brain function of breast cancer survivors. Journal of the international neuropsychological society, 21(1), 50-61.
Sohlberg, M. M., & Mateer, C. A. (2017). Cognitive rehabilitation: An integrative neuropsychological approach. Guilford Publications.
Tao, L., Lin, H., Yan, Y., Xu, X., Wang, L., Zhang, J., & Yu, Y. (2017). Impairment of the executive function in breast cancer patients receiving chemotherapy treatment: a functional MRI study. European journal of cancer care, 26(6), e12553.
Vance, D. E., Frank, J. S., Bail, J., Triebel, K. L., Niccolai, L. M., Gerstenecker, A., & Meneses, K. (2017). Interventions for cognitive deficits in breast cancer survivors treated with chemotherapy. Cancer nursing, 40(1), E11-E27.
van de Ven, R. M., Schmand, B., Groet, E., Veltman, D. J., & Murre, J. M. (2015). The effect of computer-based cognitive flexibility training on recovery of executive function after stroke: rationale, design and methods of the TAPASS study. Biomedcentral neurology, 15(1), 144.
Wang, L., Yan, Y., Wang, X., Tao, L., Chen, Q., Bian, Y., ... & Qiu, B. (2016). Executive function alternations of breast cancer patients after chemotherapy: evidence from resting-state functional MRI. Academic radiology, 23(10), 1264-1270.
Wefel, J. S., Kesler, S. R., Noll, K. R., & Schagen, S. B. (2015). Clinical characteristics, pathophysiology, and management of noncentral nervous system cancer‐related cognitive impairment in adults. CA: a cancer journal for clinicians, 65(2), 123-138.
Zare, H., Alipur, A., & Mostafaie, A. (2014). Standardization of Retrospective-Prospective Memory Scale. Socail Cognition, 3(1), 45-56.
zare H, sharifi a. (2017). The effect of computerized cognitive rehabilitation on working & prospective memory function in Multiple Sclerosis patients. Journal of Cognitive Psychology.;5(1):1-10.(Text in Persian).

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار