تأثیر بازی‌درمانی بر حافظه کوتاه‌مدت دیداری و انعطاف‌پذیری شناختی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی-توجه/ فزون‌کنشی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه گیلان، رشت، ایران

2 کارشناسی ارشد روان شناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت، رشت، ایران

3 دانشیار گروه روان‌پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی گیلان ، رشت، ایران

چکیده

اختلال نارسایی‌توجه/ فزون‌کنشی یکی از رایج‌ترین اختلال‌های روان‌شناختی دوران کودکی است که بیشترین تعداد مراجعان روان‌شناسان کودک و روان‌پزشکان اطفال را تشکیل می‌دهد. با توجه به اهمیت مداخلة موثر در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بازی‌درمانی بر حافظه کوتاه‌مدت دیداری و انعطاف‌پذیری شناختی در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی‌توجه/ فزون‌کنشی انجام شد. این پژوهش از نظر روش‌شناسی، یک مطالعة شبه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه آزمایش و کنترل است. جامعة آماری شامل تمامی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی‌توجه/ فزون‌کنشی مراجعه‌کننده به مراکز روان‌پزشکی شهر رشت در سال 1394 بودند که تحت درمان دارویی قرار داشتند، که تعداد 30 نفر از آنها با روش نمونه‌گیری در دسترس و بر حسب شرایط ورود به پژوهش انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل جایدهی شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از مقیاس درجه‌بندی اختلال نارسایی توجه/ فزون‌کنشی انجمن روان‌پزشکی آمریکا (2013)، آزمون استروپ (1935)، و آزمون آندره‌ری (1942) استفاده شد. برنامه بازی‌درمانی، در طی10 جلسه 75 دقیقه‌ای به گروه آزمایش ارائه شد، در حالی‌که گروه کنترل، مداخله‌ای در این زمینه‌ دریافت نکردند. نتایج آزمون تحلیل کوواریانس نشان داد که در مرحله پس‌آزمون بازی‌درمانی باعث بهبود در انعطاف‌پذیری شناختی و حافظه کوتاه‌مدت دیداری در کودکان مبتلا به اختلال نارسایی‌توجه/ فزون‌کنشی گروه آزمایش می‌شود (01/0p <). بازی‌درمانی با شیوه‌ای مناسب سطح تحول کودکان به‌طور عینی و ملموس تجربه مهارت‌آموزی را برای آنها فراهم می‌کند و این تمرین عملی به‌طور مستقیم منجر به بهبود انعطاف‌پذیری شناختی و حافظه کوتاه‌مدت دیداری این کودکان می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Effectiveness of Play Therapy on Visual Short-Term Memory and Cognitive Flexibility in Children with Attention Deficit/ Hyperactivity Disorder

نویسندگان [English]

  • Abas ali Hossin khanzade 1
  • Havva Rasouli 2
  • Maryam Kousha 3
1 Associate Professor, University of Guilan, Rasht, Iran
2 M.A. of Clinical Psychology, Islamic Azad University, Rasht, Iran
3 Associate Professor, Department of Psychiatry, Guilan University of Medical Sciences, Rasht, Iran
چکیده [English]

Attention deficit/ hyperactivity disorder is one of the most common psychiatric disorders in childhood that accounts for the highest number of children psychologists and pediatric psychiatrists. Considering the importance of effective intervention in this field, the aim of present study was to determine the effectiveness of play therapy on visual short-term memory and cognitive flexibility in children with attention deficit/ hyperactivity disorder. This methodology is a quasi-experimental study with pre-test-post-test design with experimental and control group. The statistical population included all children with attention deficit / hyperactivity disorder referring to psychiatric centers of Rasht in 2016 that were under medical treatment, of among them 30 children were selected by available sampling method and according to the conditions of entering the research and assigned in the experimental and control groups. To collect the data, attention deficit / hyperactivity disorder rating scale American Psychiatric Association (2013), Stroop Test (1935), and Andréry (1942) were used. For experimental group, play therapy program was executed at 10 weekly sessions in 75 minutes whereas control group did not receive any training. The results of covariance analysis showed that play-therapy caused improvement in cognitive flexibility and short-term visual memory in children with attention deficit/ hyperactivity disorder in the post-test in the experimental group (p < 0/01). Play therapy provides an objective and tangible training experience for children through an appropriate method of children's development, and this practical exercise directly contributes to improving the cognitive flexibility and visual short-term memory of this children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Play therapy
  • Cognitive Flexibility
  • short-term visual memory
  • attention deficit / hyperactivity disorder

مراجع

اصغری­نکاح، سید محسن و عابدی، زهره (1393). بررسی اثربخشی بازی­درمانی مبتنی بر کارکردهای اجرایی بر بهبود بازداری پاسخ، برنامه­ریزی و حافظۀ کاری کودکان دارای اختلال نارسایی­توجه/ بیش­فعالی. فصلنامه روان­شناسی‌شناختی، 2(1):51-41.
تبریزی، مصطفی (1390). درمان اختلال بیش­فعالی. تهران: فراروان.
حسنی، راحله.، میرزاییان، بهرام و خلیلیان، علیرضا (1392). اثربخشی بازی­درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر اضطراب و عزت نفس کودکان مبتلا به اختلال نارسایی­توجه/بیش­فعالی.  فصل­نامه پژوهش­های نوین ‌روان‌شناختی ، 8 (29):180-163.
حکیمی­راد، الهام.، افروز، غلامعلی.، به­پژوه، احمد.، غباری­بناب، باقر و ارجمندنیا، علی­اکبر (1392). اثربخشی برنامه­های آموزش بازداری پاسخ و حافظة فعال بر بهبود مهارت­های اجتماعی کودکان با اختلال کاستی توجه و بیش­فعالی. مطالعات ‌روان‌شناختی، 9(4): 29-9.
خداپرست، زهره (1393).  بررسی اثربخشی باز‌ی درمانی بر حافظه دیداری و تمرکز وتوجه دانش‌آموزان کم‌توان ذهنی آموزش‌پذیر. تعلیم و تربیت استثنایی، 6(4): 29-21.
زارع، حسین.، امیری آهویی، فرزانه و تاراج، شیرین (1388). تأثیر بازی­های آموزشی بر حافظةکوتاه­مدت و املای دانش­آموزان پایه ابتدایی با ناتوانی­های ویژه یادگیری. پژوهش در حیطه کودکان استثنایی، 9(4):374-367.
سهرابی­شگفتی، نادره. (1390). روش­های مختلف بازی­درمانی و کاربرد آن در درمان اختلالات رفتاری و هیجانی کودکان. روش­ها و مدل­های ‌روان‌شناختی، 1(4): 58-41 .
صفری، سهیلا.، فرامرزی، سالار و عابدی، احمد (1393). ‌‌تأثیر بازی­درمانی شناختی-رفتاری بر نشانه­های رفتاری دانش­آموزان نافرمان. مجله پزشکی ارومیه، 25 (3):267-258.
طاهر، محبوبه. (1394). اثربخشی آموزش­های همدلی و شناختی- رفتاری بر شناخت اجتماعی، بازداری پاسخ، و سازگاری کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله­ای. رسالۀ دکتری منتشرنشده روان‌شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان­شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی.
عبدی، اکبر.، عربانی­دانا، علی.، حاتمی، جواد و پرند، اکرم. (1393). اثربخشی بازی­های رایآن‌های شناختی بر بهبود حافظة کاری، توجه، و انعطاف­پذیری شناختی در کودکان مبتلا به ختلال نارسایی توجه/ فزون­کنشی. کودکان استثنایی، 14(1): 34-19.
فضیلت­پور، مسعود.، انجم شعاع، محمدرئوف و صفاری، محمدرضا (1396). بیش­فعالی/ کمبود توجه و اعتیاد به مواد مخدر: نقش میانجی ذهن­آگاهی. مطالعات ‌روان‌شناختی، 13(1): 118-102.
قاسم­زاده، سوگند.، افروز، غلامعلی.، به­پژوه، احمد و شکوهی­یکتا، محسن (1396). اثربخشی ‌‌روان‌درمانی مبتنی بر غنی­سازی روابط درون­خانوادگی بر مهارت فرزندپروری مادران و نشانه­های بالینی کودکان با اختلال رفتاری. مطالعات ‌روان‌شناختی ، 13(1): 26-7.
کهریزی، سمیه.، مرادی، خدامراد و مومنی، آسیه (1393). اثربخشی شن­بازی درمانی بر کاهش پرخاشگری/بیش­فعالی کودکان پیش­دبستانی. فرهنگ مشاوره و ‌‌روان‌درمانی، 5(18): 135-111.
گنجی، مسعود (1392). روان­شناسی کودکان استثنایی بر اساس ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلال­های روانی. تهران: ساوالان. 
مولوی، پرویز.، فرشباف مانی­صفت، فرناز.، انصار حسین، سروین و طاهر، محبوبه (1392). مقایسه انعطاف­پذیری شناختی و حافظۀ کوتاه­مدت دیداری در کودکان مبتلا به اختلال بیش­فعالی- کمبود­توجه با کودکان عادی. ششمین همایش بین­المللی روان­پزشکی کودک و نوجوان، دانشگاه تبریز. اردیبهشت 1392.
Abdi, A., Arabani Dana, A., Hatami, J. and Parand A. (2015). The effect of cognitive computer games on working memory, attention and cognitive flexibility in students with attention deficity/ hyperactivity disorder. Exceptional Children, 14(1): 19-34 (Text in Persian).
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders. 5 ed. Washington: USA.
Asghari Nekah, SM. and Abedi, Z. (2014). The Effectivness of Executive Functions based Play Therapy on improving Response Inhibition, planning and working memory in children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Cognitive Psychology, 2(1): 41-51 (Text in Persian).
Baggerly, J. and Parker, M. (2005). Child-centered group play therapy with African American boys at the elementary school level. Counseling & Development, 83(4): 387-96.
Berryhill, M. (2008). ‘‘Visual memory and brain’’. Visionsciences symposia -4html. "Canadian ADHD Practice Guidelines". (2011). Canadian ADHD Alliance. Retrieved.
Drouz, A. (1948). Combination play therapy with cognitive-behavioral therapy. Translated by Ghazal Ramezani. (1389). Tehran: Vanya Publishing. (Text in Persian).
El-Nagger, N,S., Abo-Elmaged, M.H. and Ibrahim Ahmed, H. (2017). Effect of applying play therapy on children with attention deficit hyperactivity disorder. Nursing education and practice, 7(5): 1925-4040.
Fazilat-Pour, M., Anjom-Shoaa, M. and Safari, M. (2017). ADHD and addiction to narcotic substances: the mediating role of mindfulness. Psychological Studies, 13(1), 102-118 (Text in Persian).
Ganji, M. (2012). Psychology of Exceptional Children Based on the fifth edition of the Diagnostic and Statistical Manual of Psychiatric Disorders. Tehran: Savalan. (Text in Persian).
Ghasemzadeh, S., Afrooz, GA., Beh-pajooh, A. and Shokoohi Yekta, M. (2017). The effectiveness of psychotherapy based on intra-family relationships enrichment on mothers' parenting skills and clinical symptoms of children with behavioral problems. Psychological Studies, 13(1): 7-26. (Text in Persian).
Taher, M. (2015). The effectiveness of empathy and cognitive-behavioral education on social cognition, response inhibition, and adjustment in children with oppositional defiant disorder. Phd dissertation of Unpublished Psychology, Faculty of Educational Sciences and Psychology, University of Mohaghegh Ardabili (Text in Persian).
Hakimirad, E., Afrooz, GA.,  Behpouhou, A., Gobbari Bonab, B. and Arjmand Nia, AA. (2013). The Effectiveness of Responsive Inhibition and Active Memory Programs on Improving the Social Skills of Children with Attention Deficit Hyperactivity Disorder. Psychological Studies, 9 (4): 29-9 (Text in Persian).
Hosseini R., Mirzaeean, B. and Khalilian, A. (2013). The Effectiveness of Cognitive-Behavioral Therapy Based Therapy on Anxiety and Self-esteem in Children with Attention Deficit / Hyperactivity Disorder (ADHD). New Psychological Research, 8(29), 163-180 (Text in Persian).
Kahrizi, S., Momeni, Kh. and Moradi, a. (2014). The effectiveness of sand play therapy in reducing aggression/ hyperactivity in preschoolers. Counseling culture and psychotherapy, 5(18): 111-135 (Text in Persian).
Khodaparast, Z. (2015). Examining the efficiency of play therapy on visual memory and concentration attention of Educable mental retardation students. Exceptional Education, 6(128): 21-29. (Text in Persian).
Landreth, GL., Ray, DC. and Bratton, SC. (2009). Play therapy in elementary schools. Psychology in the Schools, 46(3): 9-281.
Masuda, A. and Tully, E. C. (2012). The Role of Mindfulness and Psychological Flexibility in Somatization, Depression, Anxiety, and General Psychological Distress in a Nonclinical College Sample. Evidence-Based Complementary & Alternative Medicine, 17(1): 66-71.
Mitrushina, M., Boone, K. B., Razani, J. and Delia, L. F. (2005). Handbook of Normative Data for Neuropsychological assessment. New York: Oxford university press.
Mohseni Moghaddam, M., Zargham Hajebi, M.and Habibzadeh, A. (2016). The effectiveness of group play therapy on hyperactivity and attention deficit symptoms in school children. Humani tiesand culturar studies, 3(2): 1206-1214.
Molavi, P., Farshbaf Mani Sefat, F., Ansarhossein, S. and Taher, M. (2013). Comparison of cognitive flexibility and visual short trm memory in children with hyperactivity disorder (ADHD) - lack of attention to normal children ( Text in Persian ) In: 6th International Congress on Child and Adolescent Psychiatry, September 17-19, 2013, Tabriz University of Medical Sciences, Faculty of Medicine. (Text in Persian).
Moorselaar, D.V., N. L. Olivers, C., Theeuwes, J., A. F. Lamme, V. and Sligte, I. (2015). Forgotten But Not Gone: Retro-Cue Costs and Benefits in a Double- Cueing Paradigm Suggest Multiple States in Visual Short-Term Memory. Experimental psychology: learning, memory, and cognition, 41(6): 0278-7393.
Oraki, M. and Heydari, Sh. (2014). The Effect of action video games on the visual selective attention of children with dyslexia. Social cognition, 3(4): 59-70. (Text in Persian).
Rahimi Porzanjani, S., Ghobari Bonab, B., Afrooz, G.A. and Faramarzi, S. (2016). Localized parent-child play therapy interaction decreasing clinical symptoms of attention deficit hyperactivity disorder in affected preschool children. Practice in clinical Psychology, 4(3): 191-198.
Rubia, K. (2011). Cool" inferior frontostriatal dysfunction in attention-deficit/hyperactivity disorder versus "hot" ventromedial orbitofrontal-limbic dysfunction in conduct disorder: a review". Biol. Psychiatry. 69 (12): 69–87.
Safari, S, Faramarzi, S. and Abedi, A. (2015). The effect of cognitive- behavioral therapy on behavioral symptoms of disobedient students. Urmia Medical Journal, 25(3): 267-258 (Text in Persian).
Sohrabi Shegefti, N. (2011). Different methods of playing therapy and its application in the treatment of children's behavioral and emotional disorder. Scientific and Research Quarterly Journal of Psychological Methods and Models, 1(4): 41-58 (Text in Persian).
Van Eylen, L., Boets, B., Steyaert, J., Ever, K., Wagemans, J. and Noens, I. (2011). Cognitive flexibility in autism spectrum disorder: Explaining the inconsistencies? Research in Autism Spectrum Disorders, 5(2011): 1390-1401.
Wixted, E.K., Sue, I.J., Dube M.S., S.L. and Potter, A.S. (2016). Cognitive flexibility and academic performance in college students with ADHD: An fMRI study. UVM Honors college senior theses, 28(5):1454–1458.
Zare, H., Amiri, F. andTaraj S. (2010). The effect of educational games on short-term memory and dictation of Primary school students with specific learning disabilities. Journal of exceptional children, 9 (4): 367-374 (Text in Persian).
 
 
 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار