اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در افزایش کیّفیت زندگی و خود- شفقتی مادران کودکان ناتوان آموزش‌پذیر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن

3 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان).

4 دانشجوی دکتری مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی کارایی آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیّفیت زندگی و خود‌شفقتی مادران دارای کودکان ناتوان آموزش‌پذیر بود. پژوهش نیمه آزمایشی با روش پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل و پیگیری 45 روزه انجام شد. بدین منظور از بین مراکز نگهداری کودکان ناتوان آموزش‌پذیر ذهنی و جسمی- حرکتی، دو مرکز (شمیم و سعادت) انتخاب و از بین مادران این کودکان که نمرۀ پایین‌تری (طبق معیار نقطه برش) در مقیاس‌های کیّفیت زندگی (WHOQOL-BREF) و خود- شفقتی (نف) کسب کرده‌اند، به شیوۀ نمونه‌گیری هدفمند به حجم 30 نفر در دو گروه آزمایش (15 نفر) و کنترل (15 نفر) به صورت تصادفی جایگزین شدند. سپس گروه آزمایش به دفعات 8 جلسه و به مدت 90 دقیقه در جلسات آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد شرکت کردند، درحالی‌که به گروه کنترل این آموزش ارائه نشد. پس از اتمام دورۀ آموزشی، پرسشنامه‌ها مجدداً در هر دو گروه اجرا و داده‌های حاصل از پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیری از طریق تحلیل واریانس اندازه‌گیری مکرر تحلیل شد. یافته‌ها به‌واسطۀ تأثیر آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد بین نمره‌های دو گروه آزمایش و کنترل و پایداری نتایج در مرحلۀ پیگیری در متغیرهای کیّفیت زندگی و خود- شفقتی تفاوت معناداری را نشان دادند. با توجه به نتایج پژوهش می‌توان روش آموزش گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد را به‌عنوان شیوه‌ای آسان، کم‌هزینه، مؤثر و کارآمد با قابلیت کاربرد وسیع در بهبود کیّفیت زندگی و خود- شفقتی مادران دارای کودکان ناتوان آموزش‌پذیر به کار برد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The effectiveness of acceptance and commitment training on improving the quality of life and self-compassion of the mothers of educable disabled children

نویسندگان [English]

  • mehdi rostami 1
  • Noushin Fatollahzadeh‌ 2
  • Nadereh Saadati‌ 3
  • Mehdi Rostami 4
1
2
3
4
چکیده [English]

 
The present research aimed at examining the effectiveness of acceptance and commitment group therapy on improving the quality of life and self-compassion of mothers with educable disabled children. The present study was quasi-experimental with the pre-test, post-test with control group, including follow-up stage after 45 days. For this purpose, among the care centers of the educable disabled children, the two Shamim and Saadat Centers were chosen. Among mothers of these children, the mothers who obtained lower scores (according to the standard cut-off point) in the scales of the quality of life (WHOQOL-BREF) and self-compassion. By purposive sampling method, 30 people were assigned into the two experimental (N=15) and control (N=15) groups. Then, the members of the experimental group participated in 90 mines 8 sessions of group training based on acceptance and commitment therapy. After finishing the training sessions, the questionnaires were conducted on both groups, again. The data were analyzed through the analysis of variance with repeated measures. Due to the effect of group training of acceptance and commitment therapy, the results showed significant differences between the scores of the experimental, control group and further, the follow-up stage on the quality of life and self-compassion. According to results, we could conclude that the group training of acceptance and commitment therapy can be used as an easy, low-cost and effective method with a vast applicability on improving the quality of life and self-compassion of mothers with educable disabled children.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Acceptance and commitment
  • quality of life
  • self-compassion
  • Mothers
  • Educable Disabled Children

مراجع

ایران دوست، فروزان.، نشاط دوست، حمید طاهر و نادی، محمد علی‌(1393). تأثیر درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد در کیّفیت زندگی زنان مبتلا به کمر درد، مجله علوم رفتاری، 8(1): 86-99.
ایزدی، راضیه و عابدی، محمد‌ رضا‌ (1392). درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، تهران: جنگل.
برجیس، مریم.، حکیم جوادی، منصور.، طاهر، محبوبه.، غلامعلی لواسانی، مسعود و حسین خانزاده، عباسعلی‌ (1392). مقایسۀ میزان نگرانی، امید و معنای زندگی در مادران کودکان مبتلا به اوتیسم، ناشنوایی و ناتوانی یادگیری. مجله ناتوانی‌های یادگیری، 3(1): 6-27.
حسین‌خانزاده، عباسعلی.، به‌پژوه، احمد.، افروز، غلامعلی و میزرابیگی، محمدعلی‌ (1392). شناسایی مهارت‌های اجتماعی مورد نیاز دانش‌آموزان عقب مانده‌ی ذهنی برای برنامه‌ریزی درسی مهارت‌های اجتماعی. فصلنامه مطالعات روان‌شناختی. 9 (1): 39-67.
خیاط ‌زاده ماهانی، محمد (1388). بررسی مقایسه ای کیفیت زندگی مادران کودکان مبتلا به فلج مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی و مادران کودکان سالم. مجله دانشور، 16 (83): 49-58.
دال، جوآن.، استوارت. یان.، مارتل، کریستوفر و کاپلان، جاناتان (1394). ACT و RFT در روابط: کمک به مراجعین مشتاق صمیمیت و حفظ تعهدات سالم. ترجمۀ نوابی‌نژاد، شکوه؛ سعادتی، نادره و رستمی، مهدی. چاپ اول، تهران: جنگل.
رستمی، مهدی.، قزلسفلو، مهدی.، محمدلو، هادی و قربانیان، الهه‌.(1394). پیش‌بینی سلامت روانی بر مبنای شفقت خود، هویت و خودشناسی دانشجویان. فصلنامه مشاوره و روان درمانی، 4 (15): 30-44.
رستمی، مهدی.، عبدی، منصور و حیدری، حسن (1393). رابطۀ انواع بدرفتاری در دوران کودکی با شفقت بر خود و سلامت روانی در افراد متأهل. فصلنامه اصول بهداشت روانی، 16 (62): 130-141.
رضائیان، حمید.، حسینیان، سیمین و اثناعشری، میترا‌ (1393). مقایسۀ اثربخشی روش‌های شناختی-رفتاری در مقابل روش‌های القای خلق بر خلق مادران کودکان کم توان ذهنی. فصلنامۀ مطالعات روان‌شناختی، 10 (4): 33-52.
شکوهی‌یکتا، محسن.، زمانی، نیره و پورکریمی، جواد‌ (1393). اثربخشی آموزش مهارت حل مسئله‌ی بین فردی بر افزایش مهارت‌های اجتماعی و کاهش مشکلات رفتاری دانش‌آموزان دیرآموز پایه اول دبستان، فصلنامه مطالعات روان‌شناختی، 10 (4): 7-31.
کیانی، فاطمه، پودینه، زینب (1390). مقایسه کیفیت زندگی مادران کودکان مبتلا به فلج مغزی، کم توان ذهنی و کودکان سالم. مجله تحقیقات علوم پزشکی زاهدان (طبیب شرق). 13 (10): 15-20.
 نجات‌، سحرناز.، منتظری، علی.، هلاکویی نایینی، کورش و مجدزاده، سیدرضا (1385).  استاندارد‌سازی پرسشنامۀ کیّفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. فصلنامه دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، 4(4): 1-12.
نیک نژادی، فرزانه و دهقان سفیدکوه، اعظم‌ (1394). اثر‌بخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افزایش شفقت بر خود در مادران کودکان اتیسم شهر اصفهان. اولین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در علوم تربیتی و روانشناسی و آسیب‌های اجتماعی ایران.
 
Aydin, A. (2014). "An investigation of the relationship between self-compassion, humor and alexithymic characteristics of parents with autistic chidren". Intrenational Journal on New Trend in Education and Their Implications. 13(2): 145-159.
Blackledge J. T & Hayes S. C. (2008). Using Acceptance and Commitment Training in the Support of Parents of Children Diagnosed with Autism". Child & Family Behavior Therapy. 28(1):1-18.
Berjis M, Hakim Javadi M, Tahir M, Gholamali Lavassani M & Hosseinkhanzadeh A.A. (2013). Comparing the levels of concern, hope and meaning of life in mothers of children with autism, deafness and learning disabilities. Journal of Learning Disabilities, 3(1): 6-27 (Text in Persian).
Dahl J, Stewart I, Martell Ch & Kaplan JS.(2015). ACT & RFT in relationships; Helping Clients Deepen Intimacy and Maintain Healthy Commitments Using Acceptance and Commitment Therapy and Relational Frame Theory. Translation: Navabinejad, Saadati and Rostami. Tehran: Jangal (Text in Persian).
Davis E, Shelly A, Waters E, Boyd R, Cook K & Davern M. (2011). The impact of caring for a child with cerebral palsy: quality of life for mothers and fathers. Child: Care, Health and Development. 36(1): 63-73.
Eifert G. H, Forsyth J. P, Arch J, Espejo E, Keller M & Langer D.(2009). Acceptance and commitment therapy for anxiety disorders: Three case studies exemplifying a unified treatment protocol. Cognitive and Behavioral Practice. 16(4): 368-385.
Feros D. L, Lane L, Ciarrochi J & Blackledge J. T. (2013). Acceptance and Commitment Therapy (ACT) for improving the lives of cancer patients: a preliminary study. Psycho‐Oncology. 22(2): 459-464.
Fish J. A, Ettridge K, Sharplin G. R, Hancock B & Knott V. E. (2014). Mindfulness‐based Cancer Stress Management: impact of a mindfulness‐based programme on psychological distress and quality of life. European journal of cancer care. 23(3): 413-421.
Hayes SC, Luoma JB, Bond FW, Masuda A & Lillis J. (2006). Acceptance and commitment therapy : Model, processes, and outcomes. Psychology Faculty Publications‌, 44(1): 1-25.
Hayes S. C, Levin M, Plumb J, Boulanger J & pistorello J. (2011). Acceptance commitment therapy and contextual behavioral science: Examining the progress of A Distinctive Model of Behavioral and Cognitive Therapy. Behavior Therapy. 44(2):180-98.
Hayes SC. (2004). Acceptance and commitment therapy, relational frame theory, and the third wave of behavioral and cognitive therapies. Psychology Faculty Publications, 35(4): 639–65.
Hosseinkhanzadeh AA, BehPajooh A, Afroz G.A, & Mirzabeigy M.A. (2013). Identify social skills needed social skills curriculum for students with mental retardation. Quaterly Journal of Psychological Studies. 9(1): 39-67 (Text in Persian).
Irandoos F, Neshatdoost H & Nadi MA. (2014). The effectiveness of Acceptance and Commitment Therapy (ACT) on quality of life of women with chronic low back pain. Journal of Behavioral Sciences. 8(1): 89-96 (Text in Persian).
Izadi R, Abedi M. (2013). Acceptance and Commitment Therapy. The first edition, Tehran: the Jangal (Text in Persian).
Khamis, V.(2007). Psychological distress among parents of children with mental retardation in the united Arab Emirates. Social science & medicine, 64(4): 850-857
Khayatzadeh M. (2009). A comparative study about quality of life in mothers of children with cerebral palsy, mental retardation and mothers of normal children. Daneshvar Medicine. 16(83):1-11 (Text in Persian).
kiani F, poodineh Z. (2012). The comparative survey of life quality between mothers of mentally retarded, cerebral palsy and healthy children. ZJRMS. 13 (10) :15-15. http://zjrms.ir/article-1-1091-fa.html ,(Text in Persian).
Neff K. D. (2003a).The development andvalidation of a scale to measure self-compassion. Self and Identity, 2(3): 223-250.
Neff K. D. (2003b ). Self-compassion: Analternative conceptualization of a healthy attitude toward oneself. Self and Identity. 2(1): 85-102. DOI: 10.1080/15298860390129863
Neff K. D. (2009). The role of self-compassionin development: A healthier way to relate to oneself. Human Development. 52(4): 211-214.
Neff K.D, Kirkpatrick K.L, Rude S.S. (2007a).Selfcompassion and adaptive psychological functioning. Journal of Personality. 41(1): 139–154.
Nejat S, Montazeri A, Holakouie Naieni K, Mohammad K, Majdzadeh S. (2006). The World Health Organization quality of Life (WHOQOL-BREF) questionnaire: Translation and validation study of the Iranian version. School of Public Health and Institute of Public Health Research. 4 (4):1-12 (Text in Persian).
Newsome S, Waldo M & Gruszka C. (2012). Mindfulness group work: Preventing stress and increasing self-compassion among helping professionals in training", The Journal for Specialists in Group Work, 37(4): 1–15.
Niknejad M & Dehghan Sefidkuh, A.(2015). Based on acceptance and commitment therapy to increase the effectiveness of your compassion for the mothers of autistic children in Isfahan city. First National Conference on Applied Research in Psychology and social damage (Text in Persian).
Rezaeian H, Hosseiniyan S, & Asna Ashari, M (2014). Compare the effectiveness of cognitive-behavioral methods mood induction on mood against the mothers of children with intellectual disability. Quaterly Journal of Psychological Studies. 10(4): 33-52 (Text in Persian).
Rostami M, Abdi M. & Heidari H. (2014). The relationship of abuse with their compassion and mental health of married individuals. Journal of Fundamentals of Mental Health. 16 (1): 61-74 (Text in Persian).
Rostami M, Ghezelseflo M, Mohammadlo H & Ghorbaniyan E. (2015). Forecast mental health based on their compassion, identity and Self- Knowledge students.journal-counselling. 4(15): 30-45 (Text in Persian).
Shokohi Yekta M, Zamani N & PoorKarimi J. (2014). Effective interpersonal problem solving skills increased social skills and behavior problems, slow decline in first grade of primary school. Quaterly Journal of Psychological Studies. 10(4): 7-31 (Text in Persian).
Skevington S.M., Lotfy M. and O'Connell K.A. (2004). The World Health Organization's WHOQOL-BREF quality of life assessment: psychometric properties and results of the international field trial. A report from the WHOQOL group, Quality of Life Research. 13(2): 299-31
Strom H, Kreuter M & Rosberg S. (2012). Quality of Life in parents/caretakers of children with cerebral palsy in Kampong Cham, Cambodia. Journal of tropical pediatrics, 58(4): 303-6.
VanLeit B & Crowe TK. (2002). Outcomes of an occupational therapy program for mothers of children with disabilities: Impact on satisfaction with time use and occupational performance. The American Journal of Occupational Therapy. 56(4): 402-10.
مطالعات روان‌شناختی
دوره 12، شماره 3
آبان 1395
صفحه 103-122

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار