تأثیر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه بر مولفه‌های خود-ناتوان‌سازی: نقش واسطه‌ای حرمت‌خود ناپایدار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روانشناسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 کارشناس ارشد روان‌شناسی تربیتی، گروه روانشناسی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

چکیده

هدف از پژوهش حاضر، آزمون الگوی مفهومی نقش واسطه‌ای حرمت‌خود ناپایدار در رابطه بین طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه و مولفه‌های خود-ناتوان‌سازی بود. این پژوهش در چارچوب یک طرح همبستگی انجام شد. شرکت‌کنندگان 309 نفر دانشجوی دختر دانشگاه مازندران بودند که بر اساس روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای انتخاب شدند و فرم مشخصات جمعیت‌شناختی، مقیاس خود-ناتوان‌سازی، مقیاس حرمت‌خود ناپایدار و فرم کوتاه پرسشنامه طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه را تکمیل کردند. با استفاده از برآورد حداکثر درست‌نمایی و روش خود-گردان‌سازی، یافته‌های حاصل از تحلیل مسیر نشان داد الگوی پیشنهادی با داده‌های پژوهش برازش مناسب دارد و طرح‌واره‌های معیارهای سرسختانه/عیب‌جویی افراطی، شکست و نقص/شرم از طریق حرمت‌خود ناپایدار، تأثیر مثبت و معنی‌داری بر خود-ناتوان‌سازی ادعایی و رفتاری داشت. بر اساس یافته‌های پژوهش حاضر می‌توان چنین نتیجه گرفت که وجود طرح‌واره‌ ناسازگار اولیه سرسختانه/عیب‌جویی افراطی، شکست و نقص/شرم توانست خود-ناتوان‌سازی را پیش‌بینی کند. در این میان، حرمت‌خود ناپایدار به عنوان یک عامل شخصی، توانست سازوکار تأثیر طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه بر مولفه‌های خود-ناتوان‌سازی را روشن کند. این نتایج، در طراحی برنامه‌های مشاوره‌ای و درمانی برای دانشجویان، قابل استفاده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Effect of Early Maladaptive Schemas on Self-Handicapping: The Mediating Role of Self-Esteem Instability

نویسندگان [English]

  • Majid Ghaffari 1
  • Hoda Abbaszadeh 2
1 Assistant Professor, Department of Psychology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
2 MA in educational psychology, University of Mazandaran, Babolsar, Iran
چکیده [English]

The aim of the present study, was to test a conceptual model of the mediating role of self-esteem instability on the relationship between early maladaptive schemas, and self-handicapping components. This research was carried out in the framework of a correlational design. The participants were Three hundred and nine female students from University of Mazandaran who were selected by multi-stage clustered sampling. The participants completed the demographic form, The Self-Handicapping Scale, The Instability of Self-Esteem Scale, and The Early Maladaptive Schemas Questionnaire–Short Form. Using maximum-likelihood estimation and bootstrap procedure, results from path analysis showed that the proposed model fitted the data well, and unrelenting standards/hyper criticalness, failure, and defectiveness/shame schemas through the mediating role of instability of self-esteem, had positive and significant effect on claimed and behavioral self-handicapping. According to the findings of the present study, it could be concluded that unrelenting standards/hyper criticalness, failure, and defectiveness/shame schemas can predict self-handicapping. Meanwhile, instability of self-esteem as a personal factor could clarify the mechanism of the effect of early maladaptive schemas on self-handicapping components. These results can be used to design counseling and therapeutic programs for students.

کلیدواژه‌ها [English]

  • early maladaptive schemas
  • instability of self-esteem
  • self-handicapping

مراجع

آزادی، اسماعیل و جلیل فتح‌آبادی (1392). رابطه عزت‌نفس ناپایدار و ترس از ارزیابی منفی با خود-ناتوان‌سازی در نوجوانان دانش‌آموز تهرانی. فصلنامه روان‌شناسی تربیتی، 29(9): 23-46.
آهی، قاسم.، محمدی‌فر، محمدعلی و بشارت، محمدعلی (1386). پایایی و اعتبار فرم کوتاه پرسش‌نامه طرح‌واره‌های یانگ. روان‌شناسی و علوم تربیتی، 37(3)، 20-5.
تابع‌بردبار، فریبا و احمد رستگار (۱۳۹۴). مدل روابط ویژگی‌های شخصیت و خود-ناتوان‌سازی تحصیلی: نقش واسطه‌ای اهداف پیشرفت. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، ۱۵(۶۸): 542-530.
حیدری، محمود.، خداپناهی، محمدکریم و دهقانی، محسن (1387). بررسی ویژگی‌های روان‌سنجی مقیاس خودناتوان‌سازی. تحقیقات علوم رفتاری، 7(2): 106-97.
خورشیدی، معصومه (1395). پیش‌بینی خود-ناتوان‌سازی تحصیلی بر اساس طرح‌واره‌های ناسازگار اولیه، باورهای ضمنی هوش و جهت‌گیری هدف با میانجیگری الگوهای ارتباطی خانواده در دانش‌آموزان دختر مقطع متوسطه شهر کرمانشاه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه رازی.
دائمی، فاطمه و مسعود جان‌بزرگی (1390). تاثیر سبک والدینی و روان‌بنه‌های ناسازگار اولیه مادران بر حرمت‌خود کودکان. مجله علوم رفتاری، 5(2): 165-172.
عباسی، رضوانه و خادملو، محمد (1397). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر طرح‌واره نقص/شرم، نشخوار ذهنی و انزوای اجتماعی زنان کمال‌گرا. مطالعات روان‌شناختی، 12(1): 146-127.
عرب‌محبی شهرابی، عطیه.، پاکدامن، شهلا و حیدری، محمود (۱۳۹۵). رابطه بین خود-ناتوان‌سازی و حرمت‌خود ناپایدار: نقش واسطه‌ای ترس از ارزیابی منفی. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، ۱۳(۵۰): 155-143.
Abbasi, R., & Khademloo, M. (2018). The effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy in fectiveness/shame schema, rumination, and social isolation of perfectionist women. Psychological Studies, 14(1): 127-146. (Text in Persian)
Ahi, Gh., Mohammadifar, M. A., & Besharat, M. A. (2007). Reliability and validity of the Young’s Schema Questionnaire-Short Form. Journal of Psychology and Education, 37(3): 5-20. (Text in Persian)
Akin, A. (2012). Self-handicapping scale: A study of validity and reliability. Egotism vet Belem, 37(164): 177-188.
Arab Mohebi Shahrabi, A., Pakdaman, S., and Heidari, M. (2017). The relationship between self-handicapping and unstable self-esteem: The mediating role of fear of negative evaluation. Developmental Psychology: Iranian Psychologists, 13(50): 143-155. (Text in Persian)
Azadi, E., Fathabadi, J., and Heydari, M. (2013). The relation of self-esteem instability and fear of negative evaluation with self-handicapping in adolescent students. Educational Psychology, 29(9): 23-46. (Text in Persian)
Bartels, J. M., and Herman, W. E. (2011). Fear of failure, self-handicapping, and negative emotions in response to failure. Online Submission, Paper presented at the Annual Convention of the Association for Psychological Science (APS) (23rd, Washington, D.C., May 28, 2011).
Byrne, B. M. (2010). Structural equation modeling with AMOS (2nd ed.). New York: Routledge.
Clarke, I. E., and MacCann, C. (2016). Internal and external aspects of self-handicapping reflect the distinction between motivation and behaviours: Evidence from Self-Handicapping Scale. Personality and Individual Differences, 100, 6-11. doi.org/10.1016/j.paid.2016.03.080
Chabrol, H., Rousseau, A., and Callahan, S. (2006). Preliminary results of a scale assessing instability of self-esteem. Canadian Journal of Behavioral Science, 38(2): 136-141.
Daemi, F., and Janbozorgi, M. (2011). The effect of parenting style and early maladaptive schemas on children's self-esteem. Journal of Behavioral Sciences, 5(2): 165-172. (Text in Persian)
Heidari, M., Khodapanahi, M. K., & Dehghani, M. (2008). Psychometric examination of Self-Handicapping Scale. Journal of Research in Behavioral Sciences, 7(2): 97-106. (Text in Persian)
Howard, M. C. (2017). Measuring self-esteem instability through a single-administration scale: Still a fruitless endeavor? Personality and Individual Differences, 104, 522-532. doi.org/10.1016/j.paid.2016.09.011
Jones, E. E., & Rhodewalt, F. (1982). The Self-handicapping Scale. Salt Lake City, UT: Department of Psychology, University of Utah.
Khorshidi, M. (2016). Predicting academic self-handicapping based on early maladaptive schemas, implicit theories of intelligence and goal orientation with mediating role of patterns of family communication in female students of middle schools in Kermanshah. M. A. Thesis, Faculty of Social Sciences, Razi University. (Text in Persian)
Kyriazos, T. A. (2018). Applied psychometrics: Sample size and sample power considerations in factor analysis (EFA, CFA) and SEM in general. Psychology, 9, 2207-2230. DOI: 10.4236/psych.2018.98126
Magro, S. W., Utesch, T., Dreikamper, D., & Wagner, J. (2018). Self-esteem development in middle childhood: Support for sciometer theory. International Journal of Behavioral Development, 1-10.
Pauwels, E., Dierckx, E., Smits, D., Janssen, R., & Cleas, L. (2018). Validation of the Young Schema Questionnaire-Short Form in a Flemish community sample. Psychologia Belgica, 58(1): 34-50.
Preacher, K. J., and Hayes, A. F. (2008). Asymptotic and resampling strategies for assessing and comparing indirect effects in multiple mediator models. Behavior Research Methods, 40(3): 879-891.
Tabebordbar, F., and Rastegar, A. (2016). A model of relationship between personality traits academic self-handicapping: The mediating role of achievement goals. Iranian Journal of Medical Education, 15(68): 530-542. (Text in Persian)
Török, L., Szabó, Zs. P., & Tóth, L. (2018). A critical review of the literature on academic self‑handicapping: Theory, manifestations, prevention and measurement. Social Psychology of Education, 21(5): 1175-1202. DOI: 10.1007/s11218-018-9460-z
Wach, F. S., Spengler, M., Gottschling, J., and Spinath, F. M. (2015). Sex differences in secondary school achievement. The contribution of self-perceived abilities and fear of failure. Learning and Instruction, 36: 104-112. doi.org/10.1016/j.learninstruc.2015.01.005
Wusik, M. F., and Axsom, D. (2016). Socially positive behaviors as self-handicapping. Journal of Social and Clinical Psychology, 35(6): 494-509.
Yavuzer, Y. (2015). Investigating the relationship between self-handicapping tendencies, self-esteem and cognitive distortions. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(4): 879-890.
Young, J. E. (1998). Young Schema Questionnaire Short Form (1st ed.). New York: Cognitive Therapy Center.
Young, J. E., Klosko, J. S., and Weishaar, M. E. (2011). Schema therapy: A practitioners Guide. New York: The Guilford press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار